Jörð - 01.07.1944, Blaðsíða 22

aði um íslenzkar þjóðsögur frá þjóðfræðilegu og bók-
nienntalegu sjónarmiði svo vel, að enginn Islendingur hef-
ur betur gert i, jafnstuttu máli. Hann gaf út rit íslenzkra
skálda og skrifaði um ævi þeirra og störf af mikilli rétt-
sýni og bjó vanformuð rit undir prentun af slíkri smekk-
vísi, að fágætt má telja. Þá gaf bann út söguleg beimildar-
rit og fornrit af vísindalegri nákvæmni og var slíkur fræði-
maður um íslenzka sögu, að fáir eða cugir hafa verið bans
líkar allt til þessa dags. Og þó að liann liefði ekki önnur
tækifæri til áhrifa á þjóð sína en þau,sem þingsetan, kynn-
ing af íslendingum í Kaupmannahöfn, bréfaskriftir og Ný
Félagsrit og síðan Andvari gáfu honum, þá bélt hann ó-
rofa trausti svo að segja alþjóðar, og svo var hann glöggur
á menn og málefni, að liann valdi eftir sendihréfum unga
syeina, íslenzka hændasyni einkanlega, til ákveðins náms
erlendis, liæði með tilliti til liæfileika þeirra og þarfar ís-
lenzlui þjóðarinnar á ýmsum sviðum. Hann var glæsimenni
að ásýnd og láthragði, skemmtinn með afbrigðum, greið-
vikinn og gestrisinn. Hann kunni vel að meta góða daga,
en vildi ekki fyrir velmegun fórna neinu af sannfæringu
sinni, og hann liikaði jafnvel ekki við að reka erindi danskr-
ar stjórnar, ef hann taldi þau gagnleg, J)ótt hann hins vegar
ætti vísar af þeim óvinsældir á íslandi. Hann var skap-
maður, en kunni þó vel að stilla sig. Hann var liöfðingi, en
taldi farsælla að efla alþýðuna til manndóms, lieldur en
hverfa lil gamallar höfðingjastjórnar. Hann var hófsmaður
um kröfur og afburðalaginn samningamaður, en þó óliagg-
anlegur, þegar komið var að höfuðatriði máls. Hann kunni
að bíða byrjar og einnig að nota lagið til lendingar í skvndi,
Jiá er Jiað gafst. Hann var fljótvirkur, en J)ó allra manna
vandvirkastur, livað sem bann vann. Hann mat fortíðina
sem grundvöll nútíðar og framtíðar, en hann var of raun-
sær til að gera hana að goði sínu'. Hann hafði vakandi
auga á öllum erlendum framförum, en vildi í engu þýðast
erlenda eftiröpun, heldur samlöðun við liæfi íslendinga,
eftir menningu Jieirra og staðháttum.. Hann var ekki að
eins „sómi íslands, sverð og skjöídur“, heldur var hann
í 64 JÖRÐ'