Syrpa - 01.12.1911, Page 29

LANDNÁMSSÖGUÞÆTTIR
91
einn skozkur, kynt sér kostu og
löstu landsins og séö þar möguleg-
leika til auöugra bygöa og ríkrar
bœndastéttar. Maöur sá var Thom-
as Douglas jarl af Selkirk. Þó jarl-
inn dveldi ekki vestur þar nema
tíma úr öndveröu sumri, má með
sanni kalla hann fyrstan landnema í
Manitoba.
Selkirk jarli haföi ungum fundist
mikiö til um auönuleysi og skort
meöal landseta á Skotlandi og ír-
landi, og hugöi aö kjör þeirra hlytu
aö batna, ef þeir flyttu vestur um
haf., Enga ákveöna stefnu viröist
hann hafa tekiö í því máli, fyr en
eftir aldamótin 1800. Alaxander
Mackenzie liafði þá ferðast um
Rupertsland alla leið til Kyrrahafs-
strandar, og ritaö bók um feröina,
er út kom um aldamótin. Selkirk
las íerðasöguna og leist vel á land-
kosti á sléttunum tniklu, þarsem nú
er Manitobafylki. Sótti hann um
leyfi aö fiytja lióp eignalausra Skota
og íra vestur. Ekki gaf stjórn
Breta leyfið. Liöu svo nokkur ár.
Veröur nú að skýra nokk-uö gjör
frá staöháttum í noröurhluta Norö-
ur-Amerikti. En fijótt skal yfir sögu
fariö.
Löngu áður en Bretar unnu Kan-
ada af Frökkum, höfðu þeir helgaö
sér lönd öll kringum Hudsonsfióann,
eins langt inn í land og fijót falla í
fióann. Var land þaö, Arið 1670,
veitt félagi, er kallaði sig ,,The
Director and Company of English
Adventurers Trading into Hudsons
Bay“,mætti kalla það á voratungu:
,,Forseti og félag enskra feröalanga
rekandi verzlun viöH udsonsflóann“.
Prince Rupert, frændi Katls annars,
var fyrstur forseti félagsins, og var
land þess kallaö Rupertsland. Þó
félagiö verzlaöi viö flóann,fóru menti
þess lítið itin í landiö.því rauðskinn-
ar fiuttu vörur sínar niður til strand-
ar, og skiftu þar dýrindis skinnum
fyrir ómerkilegt glingur og oft vín-
föng.
Eftir aö Englendingar fengu full
urnráð í Kanada, eftir Parísar frið-
inn áriö 1763 varð mikil breyting á
Rupertslandi.
Brezkir prangarar Iögöu nú leiöir
sínar vestur um land. Er þarflaust
að fara yfir sögu þeirra. En um ár-
ið 1803 var sú breyting á orðin, að
félag eitt, er hafði bækistöö sína í
Montreal rak tneiri verzlun í Rup-
ertslandienHudsonsflóafélagiösjálft.
Bæði félögin áttu fjölda verzlunar-
staöa meö vötnum og fljótum um
vesturlandið,og sló oft í skærur með
starfsmönnum félaganna. Kanad-
iska félagið nefndi sig: ,,The North
West Company, eða Norðvestur-
félagið.
Hudsonsflóafélagið geröi tilkall
til eignarréttar á landinu, og einka-
réttinda til verzlunar, samkvæmt
leyfisbréfi Karls annars. En hnefa-
rétturinn ríkti og víðast máttu þeir
ekki við ágangi Norðvesturfélags-
ins.
Er Selkirk lávarður dvaldi í Mon-
treal veturinn 1803—4, var honum
vel tekiö af öllum, og þá ekki sízt
helstu mönnum Norövesturfélags-
ins, er ríkastir og mestir voru fyrir
sér brezkra manna í Kanada. Kynt-
ist hanti vel landgæðutu og afstööu
í Rubertslandi. Ákvaö hann nú aö
leggja ekki árar í bát fyr en nýlenda
yröi stofnuð á sléttunum vestrænu.
Seint á fyrsta tug nítjándu aldar
haföi Selkirk jarl fengiö fullnægj-
andi sannanir fyrir því,að Hudsons-
fióa félagiö átti allan rétt til þess