Nýjar kvöldvökur - 01.08.1927, Blaðsíða 106

184
NÝJAR KVÓLDVÖKUR.
Hver morgun á hlutverk á ljóssins leið,
því lífið fær nýjan þrótt.
Svo Iangt skyldi ná, — að hver hugsun sje heið
og horft yfir sjerhverja nótt.
Sem knötturinn fieygist í elddjúpsins ógn
og eykur svo himnanna log,
svo guðsríki opnast, — pá andi vor deyr
inn í allifsins duhnátta sog.
Steindór Sigurðsson.
B æ k u r.
íslendingar eru sagðir allra manna bókhneigð-
astir, en svo er með þá sem alþýðu allra
landa, að meginhluti hennar er afar »ókrítiskur«
á gildi þess, sem það les. Enda nær ekkert
gert til að þroska dómgreind hennar á því
sviði. — Leiðtogunum finst nauðsynlegra að
últroða hvern sólargarm með pólitískum
»B:ksemad«,* *) og fylla öll skilningarvit hans
með moldviðri hugsjónasnauðrar mælgi. Fjöld-
inn allur af snjöllustu rithöfundum vorum,
skáldum og hugsjónamönnum, gerast jafnvel
stjórnmálariddarar og lemja fótastokkinn kóf-
sveittir á baki þjóðarbykkjunnar — en það, að
leiða og lyfta leitandi sálum fjöldans út og
upp úr þessari andlausu, smásálarlegu hieppa-
pólitík, og einstaklinga gróðagelti, — til þess
hafa þeir ekki tíma nema í hjáverkum.
Mjer hefir gramist að sjá tímarit okkar meta
það starf svo lítils, að þegar vel lætur, minn-
ast þau lauslega á eitthvert bókahrafl af handa-
hófi. — Umsögnum er svo oftast v. linn stað-
ur, þar sem lítið ber á, við hlið allskonar
skrumauglýsiuga — 2 — 3 síður í mesta lag|
og þá oftast um vísindarit eða bækur, sem af
*) Ódýr rjettur, búinn til úr allskonar leifum af
inatarúrgangi,
skiljanlegum ásfæðum fara fyrir ofan garð og
neðan hjá meiri hluta alþýðu.
Enginn má álíta, að jeg ætli að bæta að
fullu úr þeirri þörf, en smáskref í áttina er
ætíð betra en ekkert.
„Við þfóðveginn", — eftir prestinn
Gunnar Benediktsson. — Eitthvað hefir verið
skrifað um þessa bók og mikið rætt. Höf.
hefir verið tíður gestur í munni manna undan-
farin tvö ár fyrir skrif sín um trúarbrögðin,
sjerstaklega. — Rað er auðsætt, að höf. vill
vel, það er umbrota og byltingaeðli í honum.
— Hann sjer gallana á þjóðlífi og þjóðarhugs-
un vorri. — Nýir straumar hafa hrifið hann
með sjer og hann vill berjast að víkingasið. —
En þrátt fyrir það þó margt sje snjalt, vel
sagt og gáfulega í bókum hans, skortir hann
tvent, — frumleika, útsýni yfir leiðir úr eyði-
mörkinni — og listamannsaugað, til að gera
ln'nar svokölluðu skáldsögur sínar þannig úr
garði, að listin beri hugsanir og málefni höf.
uppi.
Flestir vita nú orðið, hvað átt er við, þegar
talað er um »Tendens«-skáldskap — þ£gar
bækur eru skrifaðar með ákveðna hugsjón fyrir
augum eða í þarfir einhveis málefnis, sem höf.
ber fyrir brjósti. — Utan pm það eru svo
þræðir bókarinnar ofnir. — »Tendens« skáld-
rit hafa haft afar mikil ítök í heiminum og nær
öll skáldrit fela hann í sjer. — En »Tendens-
inn« er misjafnlega sterkur. — Par sem hann
yfirgnæfir, sem oft vill verða í ádeiluritunum
eða í höndum ólistfengra manna — tapar
skáldritið hinu guðlega*) eðli sínu, listinni. —
Listin er fólgin meðfram í því, að atburðir
skáldritsins, setningar og um fram alt persónur,
verði hfandi. — Persónurnar verða að hfa og
starfa, og gegnum þær að birtast hugsjónir
höf. í fullu samræmi við orsaka og afleiðinga-
keðju viðburðanna. — — En þar er hin
*) Jeg bið trúendur persónugervisins »Guð« af-
sökunar á þvi, hvern veg jeg nota orðið hið:
• Guðlega*.