Nýjar kvöldvökur - 01.08.1927, Blaðsíða 107

NÝJÁR KVÖLDVÓKUR
185
veika hlið sra. Gunnars. — Bak við alla
bókina siíur hann, presturinn og vandlætarinn,
— bardígamaðurinn, og teflir fram persónum
og viðburðum í sína þágu. — Hann sjálfur
talar fyrir munn al ra persónanna, sínar hugs-
anir. — Mest ber á þessui »Við þjóðveginu«.
— — E'go: Bókin getur aldrei talist í röð
þeirra, er listagildi hafa, — bún er gérvilíkan
ádeiluhugsana prestsins, klædd í ósamstæðar og
óviðeigandi flíkur.
Ljóst dæmi slíkra rita eru og sögur Guð-
túnar Lárusdóttur, — og jafnvel sumar af
seinni bókum Einars Kvarans, — en þar held-
ur þó stílsnildin í taumana.
Mál og stíli á bók síra Gunnars er eigi svo
úr garði gert, sem hægt er að krefjast af
mentuðum manni.
„Gestir— Jeg er hræddur um, að Krist-
ín Sigfúsdóttir sje farin að skrifa of mikið. —
En hún er aðdáunarverð þessi eyfirska bónda-
kona. — »Tengdamamma« er þó enn skilyrð-
islaust iangbesta bókin hennar. — Mjer virðist
hún sumstaðar missa tökin á meðferðinni [
»Gestum«. — Vafalaust hefir hún verið tíma-
lítil. — íslenskar, fátækar bændakonur hafa
sjaldan haft af miklum óþarfalfmum að taka,—
jeg hefi altaf haldið, að búverkin heimtuðu
allan þann tíma, sem svefninn gæti mist. —
En þrátt fyrir það er þó fangamark snildarinn-
ar markað á hverri síðu. — — En það er kom-
inn einhver annarlegur andblær inn í »gestina«,
sem berja að dyrum í bókum hennar og
blandar, deyfir sveitabaðstofuloftið, sem átti svo
vel við sálarlíf petsónanna í »Tengdamömmu«.
— — Sjúki listamaðurinn i »Gestum« — er
of gamall í bókmentum. — Pað er oftast
listablær umhverfis hann, og hann snertir oft-
ast nær viðkvæma strcngi í hvaða gervi sem
hann er, — en jeg kann ekki við hann þarna
í baðstofunni, — jeg vil ekki þurfa að hitta
hann alstaðar. — En hver sem ekki les bæk-
ur Kristínar Sigfúsdóttur, hefir farið á mis við
mikið.
„Gatlgléritímarit, ritstjóri sra. Jakob
Kristinsson. — I 2. heftinu er . ritgerð eftir
ritstj.: »Koma andlegs leiðtoga* og mun vera
nær orðrjettur fyrirlestur, er hann hjelt í Rvík
s.l. vetur. — Pessi ritgerð á erindi til allra,
sem bera áhyggjur fyrir öðru en magafylli
næsta dags. — Annars er feykilega mikið rætt
og ritað um trúmál upp á síðkastið. — Pað
fara einhverskonar svalir fjallavindar andlegra
strauma um rykmökk aldakenninganna. —
Gamlir doðrantar dustast til; — bak við mygl-
una og rykskánina geymast dýrmæt sannindi
að dómi allra. — Petta hefir margendurtekið
sig í veraldarsögunni. — En fornmenjaverðirnir
— óttast að blöðin rifni og glatist, sje hreyft
við skræðunum. —
Fyrir 19 öldum síðan, austur f Asíu, voru
skræður lögmálsins teknar og burstaðar, hreins-
aðar í stormi gagnrýninnar og endurprentaðar.
— Farisear og skriltlærðir gættu þeirra og þeim
fanst sem hrifsuð væri burt »helft af lífi« þeirra.
— Sagan enduitekur sig. — En ótrúlegt þykir
mjer, að nokkur fari til helvítis fyrir að lesa
»Koma andlegs leiðtoga««.
„Syndir guðanna“ eftir Jochum Egg-
ertsson. — Örlítill bæklingur um trúmál, —'
máliðN kjarngott, og víða snögg tilþrif í stíln-
um. Helmingur ritsins er endurprentaður fyrir-
lestur, sem fyrir tveim árum vakti töluverða
athygli. — Ritið er hvassyrt, og stillir lítt hóf
í orðum. — Kostur þess er, að maður finnur,
að sannfæringarfesta liggur á bak við hjá höf-
undinum. — En höf. hefir ekkert nýtt að flytja,
þetta er alt sagt áður — sumt betur, sumt
ver — og hann kastar engu nýju Ijósi yfir
deilur trúarinnar. — Hann finnur sárt til allra
svívirðinga kirkjunnar og augu hans hafa opn-
ast við gagnrýni annara manna, — hann getur
ekki orða bundist — og hrópar upp það, sem
hann hefir lært og fuudist vera satt, — en hann
sjer enga leið út úr ófærunni, — honum sjálf-
um virðist jafnvel ekki ljóst, hvar sannleikans
sje frekar að leita. — í lokin vakir eilthvað
óljóst fyrir honum, hann reynir að hand ,ama
24