Sjómannadagsblaðið - 07.06.1942, Blaðsíða 34

14
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
ólíklegustu stöðum. Menn leituðu hælis, þar sem
eitthvað afdrep var að fá. Sums staðar bjuggu
heilar fjölskyldur saman hnipraðar í stórum
kössum.
Eymdin var mikil hjá fólkinu, en dásamlegt
var, hve það bar sig vel. Japanir segja bara
með þolinmæði, „Shikata ga nai“ (þetta er
nokkuð, sem verður ekki umflúið) og byrja
strax að koma sér fyrir á nýjan leik. Iðulega sá
maður lík á floti. Japanir virtust lítið hirða um
þau nema þá að stjaka þeim úr vegi, ef þau voru
fyrir.
Japönum flökrar ekki við á venjulegum tím-
um að leggja sér til munns alls konar krabba,
krossfiska og marflær, og neyðin í þetta skipti
kenndi þeim að fussa ekki við neinu. Við kom-
um inn í kofa einn, sem ekki var stærri en
lítill hænsakofi. Þar bjuggu hjón með börnum
og foreldrum sínum. Engir húsmunir voru þar
nema motta á gólfi, sem fólkið sat á. Litlar
hlóðir með viðarkolum voru á miðju gólfi, stóð
húsbóndinn yfir þeim og eldaði eitthvað í potti.
Mér var forvitni að vita, hvað hann væri að
malla, sýndi hann mér það góðfúslega og færði
það upp á prjóni. Það var þá smokkur, sömu
tegundar og stundum hleypur í síldina okkar
á haustin, með angalíum og öllu saman. Svo
var að sjá sem húsbóndinn áliti, að hnífur sinn
hefði þarna komið í feitt. Mér datt í hug, að
það myndi aldeilis hlaupa á snærið hjá honum,
ef hann næði í einhvern af stóru kolkröbbun-
um, sem sagðir eru vera í Japanshafi og vega
tonn eða meira.
Hjálparstarfsemi var þarna mikil af hálfu
erlendra þjóða, sérstaklega Bandaríkjamanna
og Breta, sem strax eftir jarðskjálftann sendu
*þangað mikið af herskipum hlöðnum hjúkrun-
argögnum og matvælum. Brezku og amerísku
hermennirnir unnu að því að bjarga fólki úr
rústunum og safna hinum dauða í hauga til að
brenna líkin; var sprautað yfir þau olíu og
síðan kveikt í þeim út á bersvæði.
Hvað jarðskjálftann sjálfan snertir, verð ég
að styðjast við sögusögn annara. Farþegi á risa-
skipinu „Empress of Australia", sem lá á höfn-
inni í Yokohama, segir svo frá: Skipið lá tilbúið
til að halda úr höfn, þegar ósköpin dundu yfir.
Það var um miðdagsleytið. Farþegarnir stóðu
á háþiljum og skemmtu sér við að athuga hið
iðandi mannhaf og fjölbreytilega athafnalíf
við höfnina. Allt í einu var eins og skipið tækist
á loft og í sömu svipan hrundu hin miklu hafn-
arhús þarna skammt frá, en dökkan mökk lagði
upp úr rústunum. Fyrst hélt fólkið um borð, að
einhver voða sprenging hefði orðið þarna við
höfnina, en ekki þurfti nema líta snöggvast til
borgarinnar, til þess að sjá hvað um væri að
vera. Heil borgarhverfi höfðu hrunið í rústir og
alls staðar lagði dökka mekki upp úr rústunum,
en jörðin gekk í bylgjum, eins og heimurinn
væri að farast. Þegar mesti kippurinn var lið-
inn hjá, stóð ekkert uppi af hinni miklu hafnar-
borg Yokohama, nema einstaka illa útleiknar
byggingar hér og þar á stangli.
Eftir þriðja stóra kippinn, laust á roki, en
ægileg flóðbylgja kom æðandi utan af hafinu
og hvolfdi sér langt upp á land. Um allt brauzt
út eldur, og lagði svo mikinn hita út yfir höfn-
ina, að það kviknaði í mörgum skipum, sem ekki
gátu varið sig fyrir eldinum. Reykurinn upp frá
brennandi borginni varð svo þéttur, að varla
sá handaskil meðan sól var hæst á lofti, en
eldtungur teigðu sig himinhátt.
Eftir því sem eldurinn breiddist út við höfn-
ina, bættust nýjar ógnir við með ógurlegum
sprengingum, þegar eldurinn læsti sig í gas- og
olíugeymana, og skotfæraskemmur sprungu í
loft upp. Logandi olían rann út á höfnina og
kveikti í fjölda skipa.
Þeir íbúar borgarinnar, sem ekki höfðu orð-
ið undir í rústunum, æddu vitstola af skelfingu
niður að höfninni, til þess að forðast svæluna og
hitann, sem var afskaplegur. Klæði margra log-
uðu, margir féllu dauðir um í þrengslunum og
margir drukknuðu í höfninni.
Sjómennirnir á skipunum þarna gerðu allt,
sem þeir gátu til þess að bjarga sem flestum, en
erfitt var að koma björgunarbátunum við fyrir
líkum, sem flutu eins og hráviði á höfninni.
Talið er, að ekki hafi tekið nema 15 sekúndur
að leggja mestan hluta Tokyo og Yokohama í
auðn, og er þar átt við tímann meða á stærstu
kippunum stóð, en meiri og minni kippir fund-
ust daglega um langa hríð á eftir. Sem dæmi
um það, hve fyrstu kippirnir voru snöggir, er