Sjómannadagsblaðið - 07.06.1942, Blaðsíða 50

30
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Þeir, sem grundvöllinn lögðu
Þýtt úr ensku.
Fyrir 90 árum síðan fórst herflutningaskipið
„Birkenhead“ við vesturströnd Afríku. í sam-
bandi við þann atburð var skráður óafmáan-
legu letri í annála hafsins nýr og merkur kafli
— grundvöllur lagður að nýjum siðvenjum, sem
í heiðri skyldu hafðar framvegis, þegar sjóslys
bæru að höndum, nýrri grein bætt í sjólögin, er
síðar hefir hvarvetna hlotið formlega staðfest-
ingu, greininni, sem hljómað hefur á örlaga-
ríkum háskastundum í athöfnum fremur orð-
um: „Bjargið konum og börnum fyrst“.
Þeim hefir síðan verið reistur minnisvarði,
mönnunum, sem með hugprýði sinni, drenglund
sinni og fórnfýsi skópu fordæmið í þessum efn-
um, mönnunum, sem heldur kusu að bíða fjör-
tjón sjálfir, en bjarga lífi sínu á kostnað ann-
arra. En minning þeirra verður einnig geymd á
annan hátt og varanlegri, meðan siðmenning
ríkir í heiminum og fagrar erfðavenjur eru
virtar að verðleikum — hún verður hyllt í at-
uði samfleytt, alltaf var verið að bíða eftir fyrir-
skipunum um, hvert halda skyldi næst. Von var
á þeim daglega, en ekki komu þær þó fyrr en
þetta. Um borð í skipinu voru þó stöðugt á ferli
nýjar og nýjar fregnir um, að nú væri loksins
ákveðið hvert halda skyldi. Hinir fjarlægustu
staðir og stundum hinir ólíklegustu heyrðust
nefndir í því sambandi: Svíþjóð, Nagasahi,
Ástralía, Vladivostok og ótalmargir fleiri. En
allt reyndust þetta blekkingar, sem upptök sín
áttu í eldhúsinu.
Þegar fyrirskipanirnar loksins komu, voru
þær á þá leið, að halda skyldi heimleiðis aftur.
Urðu margir fyrir vonbrigðum, er þeir heyrðu
þessa fregn, en ekki þó 1. stýrimaður. Hann
komst í sólskinsskap, kveið auðsjáanlega ekki
fyrir að sjá framan í eftirlitsmenn stjórnar-
innar, enda þurfti hann ekkert að óttast, því að
skipið var allt orðið hreint og strokið í hólf og
gólf, eins og fínasta skemmtisnekkja.
Þegar komið var langt norður í Atlantshaf,
höfnum þeirra, sem á örlagastundum lúta vald-
boði þess, sem fegurst var í því fordæmi, er þeir
skópu með dauða sínum, þegar þau hljóma í
ömurleik sínum, dómsorðin alvöruþrungnu:
„Bjargið konum og börnum fyrst“.
Það var 2. janúar árið 1852, sem eimskipið
„Birkenhead" hóf för sína frá Cork í Englandi.
Á skipinu voru, auk áhafnarinnar, 12 liðsfor-
ingjar, 479 foringjaefni og óbreyttir hermenn,
3 læknar, 25 konur og 31 barn, alls 680 menn.
Förinni var heitið til Höfðaborgar í Suður-
Afríku og Algoa Bay, með liðsstyrk til brezka
hersins, sem þar átti í höggi við hina herskáu
Búa og aðra af frumbyggjum landsins.
„Birkenhead“ var hjólaskip, byggt árið 1845.
Það var upphaflega gert sem herskip, en hafði
aðeins verið notað til herflutninga, vegna hent-
ugs fyrirkomulags í sambandi við vistarverur
og önnur þægindi. Skipið var byggt úr járni
og fór vel í sjó.
norður fyrir Asceusion-eyjar, komu enn fyrir-
skipanir og nú á þá leið, að halda skyldi skipinu
til San Francisco og afhenda það þar nýjum
eigendum. Glöddust flestir við þessar fréttir og
hugðu gott til ferðalagsins frá San Francisco
til New York.
Ferðin til hins nýja ákvörðunarstaðar gekk
ágætlega. Þegar þangað kom, mættu eftirlits-
menn stjórnarinnar fyrstir manna á bryggj-
unni. Enginn yfirmanna mun samt hafa haft
áhyggjur út af þeirri heimsókn, því að skipið
var í ágætu standi.
Flestir eða allir undirmenn kröfðust afskrán-
ingar úr skipsrúmi og heimsendingar til lög-
skráningarstaðarins, eins og umsamið hafði ver-
ið. Var sú réttmæta krafa uppfyllt undan-
bragðalaust.
Ferðalagið yfir meginland Norður-Ameríku
tók um fimm sólarhringa og var komið við í
mörgum bæjum og borgum, en hin stærsta
þeirra var Chicago.