Sjómannadagsblaðið - 07.06.1964, Síða 36

Dr. Richard Beck:
Minningar
„Og enginn stöðvar tímans þunga
nið,“ segir Davíð skáld Stefánsson
frá Fagraskógi í fögrum Alþingis-
hátíðarljóðum sínum, og hefir vitan-
lega laukrétt að mæla. Tímans
straumur flytur okkur með sér hrað-
ar en við óskum eða gerum okkur
grein fyrir. Eg á t. d. dálítið erfitt
með að átta mig á því, að heill ára-
tugur sé liðinn síðan ég naut þeirrar
miklu ánægju að taka þátt í hinum
sögulegu og afar fjölmennu hátíða-
höldum á Sjómannadaginn 1954,
þegar forseti Islands, herra Asgeir
Asgeirsson, lagði hornsteininn að
„Hrafnistu“, dvalarheimili aldraðra
sjómanna. Hversu gamall, sem ég
kann að verða, gleymi ég því aldrei,
hvern sóma þið sjómennirnir, mínir
gömlu vinir og starfsbræður fram
eftir árum, sýnduð mér, með því að
fela mér það virðulega hlutverk að
flytja ávarp af ykkar hálfu á þeim
sigurdegi í sögu félagslegrar starf-
semi ykkar.
Eg minnist þess einnig með sér-
stakri ánægju, hve tilkomumikið
mér fannst það vera, og sæmdarauki
að sama skapi, að koma „siglandi“
á samkomustaðinn á glæsilegu vík-
ingaskipi í hópi veðurbitinna sæ-
garpa, sem háð höfðu marga harða
glímu við Ægi, þegar hann reis upp
í ógnandi mætti sínum, en gengið
sigrandi af hólmi. Og þegar ég stóð
við hlið þeirra á skipsfjöl á víkinga-
skipinu á leiðinni til hátíðahaldanna
þennan ógleymanlega dag, varð mér
ofarlega í hug minningin um okkar
fornu feður, sem djarflega sigldu
eigin skipum að strönd Islands, námu
þar land og stofnuðu þar sjálfstætt
ríki, og réttilega hafa nefndir verið
„frumherjar frelsis“.
Já, allar götur aftur til þeirra get-
um við rakið þá sterku ævintýra-
og athafnaþrá, sem verið hefir eitt
af höfuðeinkennum Islendinga fram
á þennan dag. Því hefir verið þann-
ig farið um okkur íslenzka drengi,
kynslóð eftir kynslóð, að við höfum
ekki verið orðnir gamlir, þegar við
og kveðjur
fórum að fleyta okkar fyrstu fleyj-
um, hvort heldur það voru skeljar
eða hefilspænir, eða einhver önnur
bátskríli, á einhverri tjörn eða læk,
eða við sjálft fjöruborðið, ef við ól-
umst upp á fjarðarströnd, eins og
títt var um marga okkar.
Dr. Richard Beck.
Það var því ekki út í bláinn, bæði
hvað sjálfan mig snerti og fjölmarga
aðra, er ég í kvæði mínu „Minni
Gullfoss“, sem ort var á leið með
því fríða skipi frá Skotlandi til Dan-
merkur sumarið 1954, komst þannig
að orði:
í æsku brann mér sævarþrá í sál,
þá sigldu víða drauma minna skip,
og enn mér huga hitar öldumál
og heillar særinn blár með töfrasvip.
Frá vöggu til grafar, hvert sem
sporin liggja, fylgir þetta seiðmagn
sjávarins okkur Islendingum. Eins
og ýmsa lesendur þessa blaðs mun
reka minni til, skrifaði ég í það fyrir
allmörgum árum síðan, grein um
„Sævarljóð Stephans G. Stephans-
sonar“, og varð ég þess var, að sum-
um kom það á óvart og fannst það
harla merkilegt, að skáldið, sem var
sveitabóndi og dvaldi lengstum æv-
innar vestur í Albertafylki inni í
meginlandi Kanada, skyldi verða
sjórinn og sæfarir eins oft að yrkis-
efni og raun ber vitni. En hér sagði
djúpstætt Islendingseðlið til sín, þótt
umhverfið væri breytt.
Ekki þarf heldur lengi að blaða í
kvæðabókum annara vestur-ís
lenzkra skálda, til þess að sjá þess
næg dæmi, hve hafið, áhrifavald
þess og minningarnar um það, áttu
sér djúpar rætur í hugum þeirra
skálda. „Sævarsöngvar“ Þorsteins
Þ. Þorsteinssonar hefjast á orðun-
um: „Mig hungrar í hafsins tóna.“
Síðan heldur hann áfram:
Mín sál verður skinin og skorpin
og skrælnuð og horuð og mjó,
að heyra aldrei hafsins raddir,
því hálf er hún komin úr sjó.
Við sæinn hún frumtón sinn finnur
og friðandi vöggusöng,
sem bergmál, frá al-lífsins öldum,
um aldanna súlnagöng.
I brimgnýnum bumburnar druna.
Hver bylgja kann nýjan slag.
En raulandi undiraldan
er íslenzkt kvæðalag.
Hér fléttast sævarþráin, meðvit-
undin um mótandi áhrif hans á ís-
lenzka sál, og ættjarðarástin fagur-
lega saman. Seiðandi hljómur hafs-
ins verður heillandi rödd Islands í
eyrum hins fjarlæga sonar þess.
Hressandi og hreimmikið er
kvæði Kristins Stefánssonar „A
siglingu“, og glöggum dráttum dreg-
in sú mynd, sem þar er brugðið upp.
Hún kemur einnig íslenzkum sjó-
mönnum kunnuglega fyrir sjónir:
Kvöldar um haf og heldur
hrönnin knerri í önnum.
Fjöll eru að rísa og falla,
fleyið veltur á legi.
Glettingar-bára grettist,
gneyp yfir þiljur steypist,
gnýþung á stokkum gnestur,
gnollra seglin af hrolli.
Eimvélin dæsir, ymur
úfinn boðinn og skrúfan.
Viltur er söngur seltu:
sæhljóð í öllum ljóðum
22 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ