Sjómannadagsblaðið - 08.06.1986, Blaðsíða 34

32
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Milli vertíða færði hún honum kaffi á stokkinn á
sunnudagsmorgna og þegar hann hafði drukkið það og
fengið sér í nefið, spurði hann hvort hún ætlaði ekki að
hvíla sig ögn lengur sem hún ævinlega játaði. Það fannst
henni fyrstu árin að þetta hefði mátt vera oftar.
Margrét var helzt á því, að eitthvað meira en lítið
hefði komið fyrir bónda hennar um borð í túrnum. Af
hverju var skipið komið inn? Hún vissi, að það myndi
lítið þýða að spyrja Jón í því ástandi, sem hann var og
ákvað að bregða sér í hús skammt frá, þar sem heima átti
skipverji af Jökli.
Hún bjó til þá sögu, að maður sinn hafi verið sofnað-
ur, þegar hún kom úr búðinni og það sé óvenjulegt,
hvort maðurinn viti til að Jón hafi verið lasinn? Nei,
maðurinn vissi ekki til þess, þeir höfðu fylgzt heim og
komið sér saman um að nota daginn til að sækja kola-
poka, sem þeir báðir áttu geymda út við kolaport og
draga þá heim af því að það var svo gott sleðafæri. Nei,
það var alls ekki hægt að merkja lasleika á Jóni, hann
hefur bara verið syíjaður, kallinn, þeir höfðu verið uppi
þennan rúma sólarhring, sem þeir voru á veiðunum,
áður en damprörið bilaði, og svo hafði Jón átt stímvakt á
landleið og því verið ósofinn.
Margréti létti lítið við þessar fréttir. Það hefði verið
skárra, fannst henni, að fá einhveija skýringu, eðlilega
orsök fyrir háttalagi manns hennar, svo sem slys um
borð eða einhverja aðra skiljanlega uppákomu, sem
hefði skýrt málið.
Það var ekki annað fyrir hana að gera en bíða og sjá
hvort ekki bráði af manninum. Hún bannaði börnunum
að fara upp til föður síns, sagði hann hafa lagt sig inni í
þeirra herbergi. Margrét læddist sjálf uppí stigann annað
veifið um daginn, lyfti hleranum varlega og gægðist upp,
en það var enga hreyfingu hægt að merkja á Jóni.
Þannig leið dagurinn að brottferðartíma. Hún stóð við
eldhúsbekkinn, þegar Jón kom niður. Hann leit ekki við
henni heldur gekk rakleitt framí bíslagið og klæddi sig
þar í utanvinnu föt sín.
Þegar Margrét sá, að maður hennar myndi ekki ætla
að yrða á hana, gekk hún fram til hans, hann var þá rétt
að fara útúr dýrunum:
„Ætlarðu ekki að kveðja mig Jón.“
Jón sneri sér við í dyrunum og horfði á hana og virtist
nú með réttu ráði í augunum. Hann sagði þessi undar-
legu orð:
„Lengi skal manninn reyna —
Togarinn Jökull hélt vestur. Þeir voru famir að nálg-
ast Látrabjargið, þegar Jón þögli kom upp á stímvakt um
nóttina. Hann leysti af við stýrið en vaktfélagar hans
tveir fóru aftur í að fá sér bita. Stýrimaðurinn var í
brúnni. Þar var myrkt nema glæta frá kompásnum og
þar ríkti þögn eftir að Jón þögli hafði tekið við stýrinu,
því stýrimaðurinn var heldur ekki neinn málsskrafsmað-
ur. Hann stóð við opinn glugga stjómborðsmegin og var
farinn að hafa áhyggjuraf siglingunni. Hann vildi fara að
sjá Bjargið eða Bjargtangavitann. Það sá ekki út fyrir
borðið fyrir náttmyrkri og byl, vindur þó ekki meira en
stinningskaldi en dálítill sjógutlandi. Það var búin að
ríkja löng þögn í brúnni þegar stýrimaðurinn hrökk upp-
úr hugsunum sínum um Bjargið og vitann við það, að
sagt var fyrir aftan hann rámri rödd:
„Hvað heldur þú, stýrimaður, að sé framundan hinu
megin?“
Stýrimaður þessi var maður skjótráður bæði í orði og
verki og þar sem hann var nú ekki að hugsa um eilífðar-
málin rétt þessa stundina, reyndar var hann einn þeirra
manna sem var allur í því lífi sem hann lifði, svaraði
^ hann að bragði:
„Það veit ég ekkert um, Jón. Ég er að hugsa um, hvað
sé framundan skipinu. Ef það er Látrabjarg, þá færðu
svarið fljótlega.“
Þau urðu ekki fleiri þeirra orðaskipti, því að nú kom
annar vaktfélaga Jóns upp og leysti hann af, svo hann
gæti farið afturí að fá sér snarl.
Þeir náðu Bjargtangavitanum og breyttu stefnu vestur
á Hala. Það var ekki fyrr en þangað kom og átti að fara
að kasta, að menn urðu þess varir, að Jón þögli var ekki
lengur um borð.
Þau höfðu orðið að þola það mörg hafnfirzku heimil-
in, ekki sízt á skútutímanum á undan togurunum, að
það kæmi skip í höfn með flagg í hálfa stöng.
Húsfreyjan í Jónsbæ tók hvarfi manns síns stillilega,
eins og við mátti búast af þeirri konu. Bömin grétu, telp-
an við barm móður sinnar en drengurinn úti í íjárhús-
kofa, því hann var að verða karlmaður. Ekkjur höfðu
ekki tíma til að leggjast fyrir í sorg á þessum árum og lífið
gekk sinn gang. Bömin sinntu skólanum og hjálpuðu
móður sinni við skepnurnar og búsýsluna. Heimilishagir
breyttust ekki frá því sem venjan var, þegar húsbóndinn
vará sjónum, ef ekkjunni tækist að halda heimilinu sam-
an, nema allt varð naumara í fæði og klæðum.
Skipsfélagar Jóns voru ekkert að fjasa um þetta slys, en
sögðu þó, að þeim þætti það heldur dularfullt, að jafn
vanur maður og gætinn og Jón var, félli fyrir borð í ekki
verra veðri en var, en bættu jafnan við, að það hafi þó
verið rysjuveður og heldur slæmt sjólag og skipið látið
illa, og þá þurfti náttúrleg ekki mikið til að menn
hrykkju útbyrðis, þegar þeir voru að klúngrast um skipið
í svarta myrkri á stímum. Það hafi nú ekki þurft annað
til en hann hafi ætlað að fara ganginn, þegar hann kom
af vaktinni, sýnzt það óhætt, en svo hafi skipið tekið
inná sig óvænt og þó ekki væri mikið að veðri, þá gat
kvika, sem skipið á fullri ferð tók inná sig í ganginn.
skolað manni fyrir borð. „Þetta gat vissulega allt hafa
gerzt með eðlilegum hætti, en undarlegt samt um mann.
eins og hann Jón.“ Þótt sjómennimir hefðu þannig allan
fyrirvara á um undarlegheitin þá varð þetta umræðuefni
fólks í plássinu. Slys eru þess eðlis. Það spurðist, hver
hefðu verið síðustu orð Jóns og Margrét kona hans lét
þau orð falla, að Jón rnuni hafa fundið á sér feigð, hann
hafi ekki hegðað sér eins og venja hans var daginn, sem
hann fór út. Jú, jú, fólk vissi það svo sem, að menn hög-
uðu sér oft undarlega skömmu fyrir voveiflegan dauð-
daga. Hvað var ekki með hann Guðmund sáluga á henni
Heru. Þessi maður, sem alltaf var fyrstur á dekk, sezt
hann ekki niður, þegar vaktfélagar hans fara upp og fer