Sjómannadagsblaðið - 08.06.1986, Qupperneq 54

52
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
„Þú átt að skrifa bók um svona at-
burði, Sveinn, svo að þeir varðveit-
ist.“ Það má segja að þessi áskorun
ívars hafi orðið kveikjan að minni
bókagerð.
Ég hætti í bili að skrifa fyrir blöð
og tímarit — og gerði það að tóm-
stundaiðju minni að skrifa bækur.
Fyrstu bókina, í brimgarðinum,
fullkláraði ég í september 1964, en þá
skall á prentaraverkfall sem frestaði
útgáfunni um eitt ár. Það var Setberg
sem gaf bókina út. Ég hafði talað við
nokkra útgefendur sem höfðu hafnað
bókinni en var loks bent á Arnbjörn
Kristinsson í Setbergi sem einstakan
heiðursmann og góðan útgefanda.
Viðtökurnar við fyrstu bókinni
urðu mér hvatning til að halda
áfram. Arnbjörn
lét prenta að mig
minnir 2500 ein-
tök af bókinni og
þótti sumum
kollegum hans í út-
gefendastétt það nú
full mikil bjart-
sýni, en reyndin
varð sú að bókin var
gjörsamlega uppseld
Fimm dögum
fyrir jól. Fyrir
Arnbjörn í Setbergi
skrifaði ég sjö
bækurá átta árum.
Jú, það var mikil
vinna meðfram
fullu starfi. Á þeim
árum hætti ég
venjulegast á skrif-
stofunni klukkan
fimm á daginn og
þá fór ég beina leið
upp á Landsbóka-
safn að kanna
heimildir eða í viðtal til heimildar-
manns, síðan heim um sjö-leytið,
hlustaði á útvarpsfréttir yfir matn-
um, en lokaði mig svo af og skrifaði
framundir ellefu. Þannig leið hver
dagur nær því frá áramótum og fram
á sumar — og um haustið tók ég að
undirbúa næstu bók. Og ef ég sat ekki
við skriftir um kvöld og helgar, þá
var ég einhvers staðar í fylgd méð
blaðamönnum eða ferðaskrifstofu-
fólki á vegum Flugfélagsins. Það er
mesta furða að konan skyldi ekki
stökkva brott frá manni á þessum
árum!
Sú bók sem ég hafði mest fyrir var
í særótinu, en meginefni hennar eru
frásagnir úr Halaveðrinu 1925. Þá
talaði ég við hátt í hundrað manns og
aðal heimildarmenn mínir voru á
milli 50 og 60. Ég er feginn að hafa
ekki gefist upp við það verk, því
aðeins tveimur árum seinna hafði
þeim fækkað ískyggilega sem upp-
lifðu þetta voðaveður.
Sjómenn hafa reynst mér einstak-
lega vel við þessi skrif mín. Þeir eru
jafnan fúsir að segja frá og hafa reynst
mjög áreiðanlegir heimildarmenn.
Mér er minnisstætt að þegar ég tók
saman frásögnina um seglskipið
Arctic lagði ég á mig mikla leit að
skrifuðum heimildum sem síðan
voru í öllu samhljóða þeim munn-
legu frásögnum sem ég hafði skráð.
Þá studdist ég m.a. við afburða
traustan sögumann, Hans Ólafsson
og treysti náttúrlega hans frásögn
fullkomlega, en það komu ekki í leit-
imar skjöl frá sjó- og verslunardómi
Reykjavíkur og mér fannst óvið-
kunnanlegt að hafa ekki séð sjódóm-
inn áður en bókin gengi á þrykk út.
Skjölin fundust ekki í Þjóðskjalasafni
og kom í ljós að þau höfðu verið sett í
geymslu uppi á lofti í Hegningarhús-
inu við Skólavörðustíg. Þar hafði
hins vegar þakið tekið að leka einn
daginn og meðan viðgerð fór fram
voru skjölin flutt þurtu — en enginn
vissi hvert. Af og til í átta mánuði var
ég að reyna að grafast fyrir um hvar
skjölin væru niðurkomin og var ég þá
í nánu sambandi við fulltrúa í dóms-
málaráðuneytinu. Stuttu áður en
bókin átti að fara í prentun kallaði
Ólafur Walter Stefánsson á mig og
kvað menn sína hafa rekist á skjala-
bunka í skáp undir stiga nokkrum í
kjallaranum undir Arnarhváli. Þar
voru loks komin skjölin sem ég leit-
aði að. Ég fletti undireins upp á þeim
stað sem mig vantaði
og það var sem
mig grunaði að allt
kom heim í frá-
sögn Hans Ólafs
sonar og fleiri góðra
manna sem ég
byggði mína saman-
tekt á. En það var
mér engu að síður
mikill léttir að
hafa getað sannreynt
frásögnina á þenn-
an hátt áður en
bókin fór í prentun.
Eftir að ég tók
við kynningardeild
hins sameinaða
flugfélags, Flugleiða,
1973, gerði ég hlé
á bókaskrifunum
þangað til fyrir
þremur árum að ég
var beðinn um
að skrifa sögu Guð-
mundar Kærnested skipherra. Þá
freistingu stóðst ég ekki og ef til vill
hef ég haft mesta ánægju af að skrifa
þá bók af öllum mínum bókum.
Guðmundur er merkilegur maður og
hann á sér merka sögu og heillandi.
Við þekktumst all-vel áður en þessi
bók kom til, en höfðum samt aldrei
verið saman til sjós. Hins vegar átt-
um við marga sameiginlega kunn-
ingja úr sjómennskunni, svo að
okkur varð ekki alltaf mikið úr verki
þegar við settumst niður að spjalla
í Ameríkusiglingu: Sveinn Sæmundsson, Einar Sigurjónsson og Óskar Ólafssor.
um borð í Goðafossi 1952. Myndina tók Guðbjartur Ásgeirsson.