Sjómannadagsblaðið - 08.06.1986, Qupperneq 64

62
SJOMANNADAGSBLAÐIÐ
um, sem sögð eru frá Reykjavík 1886. Það er eins, þegar
kútterakaupin gerast, þá eru Seltirningar þar með fyrstu
mönnum, og þá fara að ruglast saman reytur þeirra og
Reykvíkinga, vegna þess að Seltirningarnir þurftu að
hafa aðstöðu fyrir þilskip sín í Reykjavík, reka þau
þaðan. Á kútteratímanum er erfitt að sjá glögg skil með
útgerð Seltirninga og Reykvíkinga.
Og fólki hélt áfram að fjölga í Reykjavík, mikil vinna
skapaðist við kútterafiskinn, bæði Reykvíkinga og
Seltirninga og fólkinu fjölgar úr 6.682 árið 1900 í 11.593
árið 1910, sem er 72% fjölgun. Á sama tíma fjölgar fólki í —
landinu ekki nema um 1 —2%. Útsvörin jukust þar eftir
eða úr kr. 30.808 aldamótaárið í kr. 92.385 árið 1910.
Kútterarnir hans Geirs höfðu ekki komið til einskis fyrir
Reykjavík, en nú voru þeir teknir að láta sig.
*
Kútterarnir höfðu flestir verið keyptir gamlir og sumir
slitniraf notkun sem segltogarar, þeir þurftu orðið mikið
viðhald, þegar kom fram á 1910, og útgerð þeirra ekki
orðin eins ábatasöm og var í fyrstu. Skútulíf sjómanna
var það ömurlegasta í íslenzkri sjósóknarsögu; á skútun-
um fórallt saman, mikið erfiði, stöður við færið, jafnvel
sólarhringum saman, ef fiskur var undir, vont viðurværi,
skrínukostur, sem geymdist illa í lúkarnum, myglaði og
þránaði, aðbúnaður vondur, lúkarar oft lekir og jafnan
þröngir, því að hrúgað var mönnum á skipin, allt upp í
32 — 33 menn, og það sem verst var, að slysahætta varð
meiri á þessum skipum, en hafði verið á árabátunum og
voru það þó ekki öruggustu skipin til sóknar á íslands-
miðum.
Það fórust tiltölulega fleiri sjómenn á kútterunum en
árabátunum og önnur slysahætta einnig miklu meiri.
Það fór að verða erfitt að manna kútterana góðum
mönnum, því að nú var í uppbyggingu önnur sókn arð-
vænlegri. Blómatími kútteranna var liðinn 1910, það fór
reyndar að halla undan fyrir þeim útvegi 1908, og annar
og meiri að leysa kútterana af hólmi, ekki sízt til upp-
byggingar Reykjavíkur.
*
Um 1890 hafði flutzt til Reykjavíkur fjölmenn fjöl-
skylda ofan frá Melum í Hítardal, börnin 13, og bæjar-
stjórninni leizt ekki allskostar á að fá þessa fjölskyldu
inná sig, nóg voru sveitarþyngslin fyrir. Þetta var svo
sem eðlilegt sjónarmið, það er ekki hægt að ætlast til
þess, að bæjarstjórnin sæi það fyrir að nokkrir þessara
fjölskyldumeðlima yrðu orðnir meðal hæstu útsvars-
greiðenda í Reykjavík eftir einn og hálfan áratug og ekki
heldur það að einn þessara pilta í fjölskyldunni yrði
fyrsti togaraskipstjóri Reykvíkinga og annar þeirra kæmi
með fyrsta vélbátinn í þann stað. Þetta var fátæk fjöl-
skylda en kjarnafólk, strákarnir ekki aldir upp undir
dönskum búðarveggjum, heldur við hlaup um brött fjöll
eftir kindum og harðri sókn úr Skutulsey á Mýrum, þar
sem menn dýfðu öðuskel í lýsiskagga og drukku sjálf-
runnið lýsi úr öðuskel um leið þeir fóru til skips á nótt-
um.
Þann 15. júní 1905 situr maður nokkur, sem Thor
Jón forseti.
Jensen hét og var að skrifa syni sínum bréf til Kaup-
mannahafnar og þar segir svo:
„... Nú er annað í bruggi. Magnús Magnússon, Jón
Sigurðsson, Jafet Ólafsson, Jón Ólafsson, Halldór og
Kolbeinn Þorsteinssynir vilja allir selja skip sín, Sophie,
Ragnheiði og Caroline og biðja mig að standa fyrir félagi,
sem kaupi gamlan togara. Ég held ég geri það. Ég hef trú
á því. Ensku togurunum gengur vel. Vil þó ekki gamalt
skip.“
í þessari sögu má ekki gleyma Coot, sem kom til
Hafnarfjarðar, 6. marz 1905 til Einars Þorgilssonar, sem
gerði hann út, þótt fleiri ættu hann með honum. Það var
reynslan af Coot, sem hleypti skriðunni af stað. Coot
fékk meira en þrefaldan skútuafla á sínu fyrsta úthaldi.
Þegar Jón forseti kom upp síðla kvölds í útsynnings-
rudda þann 22. janúar 1907 (komudagurinn ævinlega
ranglega sagður 23. janúar), þá voru fáar hræður til að
fagna honum um kvöldið, aðeins nokkrir þeirra, sem lof-
orð höfðu fengið fyrir plássi á skipinu.
Um morguninn sáu Reykvíkingar þetta fríða skip á
höfninni, en þeir höfðu sofið, þegar það kom og héldu
það hafa komið, þegar þeir vöknuðu.
Melabræður Halldór og Kolbeinn stóðu í brúnni,
annar skipstjóri hinn stýrimaður og Thor Jensen stóð á
bryggjunni til að gera skipið út.
Nú er að segja frá því, að það er vorið 1906, að kútter
nokkum rak fyrir straumi suður í Fjallasjó. Það blakti
ekki hár á höfði, hvað þá segl á skipi og menn stóðu við
færi sín og voru að slíta upp eitt og eitt kóð, bölvandi