Sjómannadagsblaðið - 08.06.1986, Blaðsíða 56

54
SJOMANNADAGSBLAÐIÐ
Ásgeir Jakobsson
Á SJÓFANGINÆRÐUST ÞEIR
- AF SJÓFANGIBYGGÐU ÞEIR
Ingólfur útvegsbóndi bóndi í Vík hefur ekki getað
komizt með yfir hafið þann kvikfénað, sem nægt
gæti heimilisfólki hans og því hefur það verið hans
fyrsta verk að senda þræla sína á sjó á eftirbátnum, en
svo hétu þeir bátar, sem landnámsmenn og landafunda-
menn þessa tíma drógu með sér og einnig höfðu þeir
með sér léttbát til „skjóta út“, litla byttu, sem þeir höfðu
á hvolfi uppi í skipi sínu og var hún þar þá einnig til
skjóls.
Ekki hefur Ingólfi litist á að stunda róðra frá Ingólfs-
höfða, þar sem er lending brimasöm, og tekur sig upp og
fer að leita fyrir sér að betri stað til sjósóknar; hann fer
yfir grösug héruð, girnileg til landbúskapar, en lýkur
ekki ferð sinni fyrr en á uppgrónum hraunkarga vestur
við sjó, þar sem nes og víkur og eyjar búa honum góða
lendingu og þó jafnframt stutt róið á fengsæla slóð.
Svo einföld er skýringin á staðarvali lngólfs til búsetu,
að hann finnur ekki álitlegan stað á suðurströndinni til
róðra, og honum var nauðsynlegt að finna skjólgóða vík
fyrir brimi, þar sem hann hafði ekki nema tveggja eða
þriggja manna far til sóknar, en þær litlu fleytur voru illa
fallnar til brimlendingar, ekki sízt eins og hann briinar
fyrir suðurströndinni.
Það er hljótt um Reykjavík í fyrri alda fiskveiðisögu.
það er varla að nafninu bregði fyrir í heimildum í sam-
bandi við fiskveiðar.
Það er margt, sem veldur því, að Reykjavík verður
ekki sögufrægt sjávarplass á áraskipatímanum.
Reykjavík verður t.a.m. aldrei verstöð og því veldur
lega hennar, að þar er alla tíð á árabátaöldunum róið í
heimrœði.
Það er rangt, sem margir þeir hafa gert, sem reynt hafa
að rekja fiskveiðisögu Reykjavíkur, að slá saman fisk-
veiðum og útvegi Seltirninga og Reykvíkinga. Það eru
—allir sammála um að Reykjavík sé það svæði, sem kaup-
staðurinn reis á og það er spildan frá Rauðará og út af
Örfiriseyjargranda eða út að Seli, gegnt honum.
Það hefur ekki verið minna en þriggja kortéra róður úr
vörunum austan við Örfiriseyjargrandann og út á inóts
við yztu varir á Nesinu, svo sem Nesvör og Bygggarðsvör
og fengsælasta þorsklóðin, Sviðið, því ekki nýtzt Reyk-
víkingum til sóknar á tveggja manna förum sínum, sem
sókn þeirra byggðist á að heimildir segja.
Það verða snemma skörp skil milli útvegsins á
Reykjavíkursvæðinu og Seltjamamess, sem varð ver-
stöð sneinma, en verstöðvar mynduðust á yztu nesjum
og víkum yzt við firði. Það varð bæði allt annar útvegur
og allt annað fólk á Nesinu en í Reykjavík. Á Nesið
flykktust vermenn, mest austan yfir fjall, hraustir piltar,
sem gerðu Nesstúlkum börn. og settust þar að, og þarna
óx upp sterkur stofn harðsækinna sjómanna, sem sóttu
út á Sviðsslóð og veiddu stórþorsk.
Á Nesinu myndaðist útvegsbændastétt, öflugir karlar,
sem gerðu út fjagramannaför, sexæringa og áttæringa og
notuðu tveggjamannaför aðeins í grásleppuna og eitt-
hvað til sumarróðra. Það má sjá það í sagnfræðibókum,
að Reykvíkingar hafi sótt fyrri hluta vertíðar suður í
Garð og Leiru; um þetta má finna einstakt dæmi á 19du
öld, — en það voru Seltirningar, sem höfðu þennan hátt-
inn á almennt, ekki Reykjavíkingar.
Þar sem Reykjavík varð ekki verstöð byggðist útvegur-
inn þar á róðrum heimamanna, og byggðin ekki fjöl-
mennari en 100—150 manns framá daga Innrétting-
anna. Þá hefur það gert þeim örðugra fyrir að sameinast