Sjómannadagsblaðið - 08.06.1986, Qupperneq 101

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
99
mikil verstöð, og þeir dagar komu,
þegar sorgin fór hús úr húsi. Og eigin-
lega vissi maður aldrei, hver yrði
næstur, því þama vardauðinn í návígi
flesta daga, eins og í öðrum útgerðar-
bæjum og útræðum, — og er því mið-
ur enn. Þrátt fyrir ný úrræði og ný
björgunartæki missum við stöðugt
menn á sjónum.
Annars held ég að þetta hafi verið
líkt hjá okkur og öðrum í Hafnarfírði.
Heimilið var mannmargt og nóg að
starfa.
Móðir mín var hjá okkur seinustu
árin sem hún lifði en hún lést sumarið
1935, þá rúmlega sjötug að aldri.
Eftir að ég kom af hælinu, eignuð-
umst við yngsta bamið, Einar, sem
fæddist 2. apríl árið 1930.
Svo kom að því, eins og hjá öðrum,
að ungamir urðu fleygir, en þáttaskil
urðu eiginlega engin, fyrr en við flutt-
umst til Reykjavíkur og Siguijón var
ráðinn að Hrafnistu, sem tekin var í
notkun árið 1957.
Maðurinn minn var á sjónum
meira og minna frá því að hann var 9
ára gamall, og í 30 ár var hann skip-
stjóri á togurum og síldarskipum —
og taldi hann sjómannstíð sína hafa
verið frá 1911 til 1957.
Hann tók virkan þátt í félagsmálum
og hafði mikil afskipti af málefnum
Sjómannadagsins og hann hafði mik-
inn áhuga fyrir þeirri hugsjón, að sjó-
menn kæmu sér upp dvalarheimili
fyrir aldraða, en sú hugsjón er jafn-
gömul Sjómannadeginum, það bera
samþykktir Sjómannadagsráðs með
sér. Og þegar leið að því að taka átti
fyrsta áfanga Hrafnistu í Reykjavík í
notkun, þá var þess farið á leit við Sig-
uijón, að hann tæki við forstjórastarf-
inu, en sjálfsagt þótti að ráða sjómann
til starfans.
Þetta hafði, sem fyrr segir töluverða
röskun í för með sér fyrir okkur, því
við urðum að flytja úr húsi okkar í
Hafnarfírði og inneftir til Reykjavík-
ur, en sérstök íbúð var þá fyrir for-
stjóra Hrafnistu, eins konar skip-
stjóraklefi á skútunni, ef svo má orða
það. Og það var meira en að segja
það, að taka við slíku starfi, sem var
ómótað með öllu, því afl sjómanna og
þjóðarinnar hafði auðvitað fyrst og
fremst verið beint að því að koma
heimilinu upp. Um þessar mundir
eru Iiðin 30 ár frá því að homsteinn
var lagður að Hrafnistu og heimilið
var síðan tekið í notkun á Sjómanna-
daginn 1957 við formlega athöfn.
Smíði fyrsta áfangans var þó ekki að
fullu lokið, þegar fólkið flutti inn.
Nú við hófum störf þama, en þegar
ég segi við, þá er við það átt, að ég taldi
mér skylt að vinna á heimilinu, þótt
ekki tæki ég kaup fyrir (annað en að
ég var matvinningur) nema síðasta
árið. Sigurjón hafði 500 krónur á
mánuði, sem voru ekki há laun, mið-
að við það sem gerðist, en við gífur-
legan vanda var að etja.
Fjárhagsvandinn var mikill fyrstu
árin, því menn höfðu í hita dagsins
ekki lagt fjárhagslegan grundvöll að
sjálfum rekstrinum. í meginatriðum
hugsuðu menn sér, að hver og einn
greiddi vistgjöld, en það sem á vantaði
átti að koma með tekjum af Laugarás-
bíói. Aðrar tekjur Sjómannadgsins og
af happadrætti DAS urðu að renna til
frekari uppbyggingar, því mikill
skortur var þá, rétt eins og núna á
vistrými fyrir aldraða. Langir biðlistar
voru eftir vist þá eins og nú. Þessum
Oárskorti reyndum við Siguijón að
svara með ströngu aðhaldi í rekstri,
nema hvað aldrei var sparað í mat og
er þá átt við að fólk fékk góðan og
hollan mat, sem er forsenda fyrir
vellíðan. En að því dró, að Hrafnistu
varð að breyta. Framfærsluskyldan
var hjá yfirvöldum, lögum sam-
kvæmt, en til þess að hið opinbera sæi
sé fært að styrkja heimilið Qárhags-
lega, sem lög stóðu til, þá varð það á
móti að koma, að Hrafnista varð að
vera öllum stéttum opin. Þetta skildi
fólk illa, og þótt skýrslur sýni og
sanni, að mikill meirihluti vistmanna
komi af sjónum, eða frá sjómanns-
heimilum, olli þetta deilum, sem við
hjónin fórum ekki varhluta af. Já og
við urðum fyrir nokkrum leiðindum
og einnig Sjómannadagsráð. Ekki vil
ég orðlengja um þetta, en Siguijón
skráði ævisögu sína, sem út kom árið
1969 og greinir þar frá málum og sín-
um skoðunum.
Ég skal játa það hér, að upphaflega
fannst mér það ákaflega óréttlátt, að
sjómenn og sjómannskonur skyldu
ekki hafa algjöran forgang að Hrafn-
istu. Og ég hygg að þannig hafi flestir
litið á málin. En eftir á að hyggja, þá
held ég að það hafi einnig orðið til
góðs að byrjað var að skjóta skjólshúsi
yfir fólk úr öðrum stéttum. Hrafnista
er nefnilega samfélag líka og þá er
æskilegt að fleiri en sjómenn eigi
þama fulltrúa, ef svo má segja. Sam-
félagið verður litríkara með því móti,
þótt meginþorri heimilismanna eigi
að sjálfsögðu að koma frá sjónum og
sjómannsheimilunum.
Nú þama vorum við í níu ár, eða til
ársins 1965. Komum um vor og fór-
um svo um fardaga að vori, og flutt-
um aftur í okkar gamla hús í Hafnar-
firði.
Hingað, á Hrafnistu í Hafnarfirði,
kom ég svo 1982, þegar nýja álman
vartekin í notkun.
— Erþetta sambœrilegt við Hrafn-
istu í Reykjavík?
— Já það er það án efa, ogjafnvel á
margan hátt fullkomnara, því þetta er
nýrra. Annars er Hrafnista í Reykja-
vík enn til fyrirmyndar, og svona eftir
á að hyggja, furðulegt hversu fram-
sýnir sjómenn voru, er þeir létu
hanna þessi hús. Við Siguijón skoð-
uðum sjómannaheimili erlendis, og
þau hefðu ekki þótt góður kostur hér.
En bak við þetta allt liggur mikið
starf, það máttu vita og Pétur Sigurðs-
son, sem núna veitir þessu forystu,
hefur ekki verið eftirbátur hinna, síð-
ur en svo. Hér er svo sannarlega ljúft
að vera og vel að hveijum manni
búið.
Hvað mig áhrærir, þá uni ég hag
mínum vel. Hefi HafnarQörð og höfn-
ina fyrir augunum úr glugganum
mínurn. Og þótt ég svipist ekki lengur
um eftir ljósi í vetrarmyrkri eins og í
gamla daga, meðan Siguijón var á
sjónum, þá fylgir því ávalt undursam-
leg tilfinning að sjá ljós í hafi, skip
koma að landi, færandi vaming og
björg og sömuleiðis að sjá skipin
Ieggja á hafið. Ég veit að bak við hvert
skip slær hjarta. Og þótt stálið sé kalt,
vermir það hugann í hvert sinn er
skip líður fyrir þennan glugga.
Og bærinn er sem fyrr í mínum
augum „sá hýri HafnarQörður,“ eins
og þar stendur.
Og þótt ég segði annað áðan, verð
ég að játa það, að þrátt fyrir allt, bíð ég
stundum eftirljósi.