Eimreiðin - 01.09.1922, Blaðsíða 59

ElMRElÐIN
RITS]Á
251
°þokki, en þó að eðlisfari ekki smáprúttinn, og auk þess settur í þá
stöðu, er hann var skipstjóri, að ala hlaut á því, sem grófgerðara var í
fari hans, er hann varð að hafa aga á misjafnlega viðkvæmum sjómönn-
um. Má sjá eima eftir af sjómenskuorðbragði hans, eftir að hann var
^iskup orðinn, að hann kallaði menn hórusyni og skækjusyni, ef hann
feiddist. Og það verður aldrei af honum skafið, að hann fór ekki að
lögum, þegar svo bar undir. Jafnvel í góðgerðum hans kom fram ger-
r*ði hans, eins og því að gefa manni jörð, sem hann átti ekki og vissi
ekki hver átti, treystandi ríki sínu, að hann hlyti að geta fengið jörðina.
©rlög hans hin síðustu varpa yfir hann meðaumkunarblæ, og má það svo
vera. En honum veitir heldur ekki af.
7. kap. (bls. 242—265) er um skifti Ogm. og Diðriks af Mynden o. fl.
8- kap. (bls 266—290). Hér hefur að segja frá siðabreytingunni og
köfuðmann; hennar hér á landi, Gissuri Einarssyni. Er fyrst nokkur inn-
Sangur um siðbót Lúthers alment til skilningsauka, en svo er horfið að
Því að skýra frá upphafi Gissurar. Vafi hefir Ieikið á um fæðingarár
Q'ssurar, og leikur á 10 ára tíma eða svo. Leiðir höf. líkur að því, að
Gissur muni vera fæddur um 1512, og hefi eg ekki áður séð þær
astaeður, sem hann fram færir, en þær munu vera mjög nærri réttu. Má
enda finna fleira því til stuðnings, en höf. gerir. T. d. það, að sagt er
Gissur hafi lært hjá Árna ábóta, sem er vafalaust Árni Steinmóðsson
* Þykkvabæ. En nú andast Árni 1523, því 1526 tekur Kollgrímur ábóta-
ö*mi þar, og er þá sagt, að ábótalaust hafi verið um 3 ár. Sé nú Gissur
fæddur 1515, eins og ]ón Gissurarson segir, þá hefði Gissur átt að fara
Árna h. u. b. 7 ára að aldri, en það er ólíklegt, ef ekki óhugsandi.
sé hann fæddur 1512, verður alt mjög eðlilegt. Þetta gengur sönnun
n®st með hinu. Ekki get eg fallist á, að neinar líkur séil* til þess að
Gissur hafi farið til Wittenbergs til náms. Það hefði verið of mikið í
berhögg við Ogmund. Sögusögnin um Witterbergsför hans er ekkert
annað en „legenda", til þess að koma þessum frumherja siðaskiftanna í
samband við siðbótarhöfundana sjálfa. En þetta er hreinasta aukaatriði,
enda alt ósannað af eða á.
kap. (bls. 291—305) er um Odd Gottskálksson. Er honum reistur
er verðugur minnisvarði, þeim stilfa og vitra og tildurlausa ágætismanni.
ontuleiðis einnig í kaflanum síðast um bókmentir.
kap. (bls. 305—348) Ogmundur biskup og Gissur. Lok Ogmundar.
' L kap. (bls. 348—368). Viðtaka Gissurar við biskupsstól og vígsluför.
Klaustrin.
^2. kap. (bls. 368—391). Biskupsstjórn Gissurar biskups.
'3. kap. (bls. 391—430). Trúarumbætur Gissurar biskups.
'L bap. (bls. 431—445). Skifti Gissurar við konungsvaldið og Jón Arason.
J®. þap. (bls. 446—453). Lok Gissurar biskups.
þessum kapítulum er rakin ýtarlega saga Gissurar biskups, og dregin
nPP mynd hans, þessa umdeilda manns. Hefir það að mínum dómi aldrei
Vr verið gert jafn vel og jafn rétt, enda er eigi furða þótt mér finnist