Eimreiðin - 01.01.1963, Síða 104

92
EIMREIÐIN
vann ötullega að því að losa þjóð sína
við I jötra selstöðuverzlana og danskra
spekúlanta. Honum tókst ekki allt
giftusamlega, en hann ruddi brautina
samt. Ef til vill var hann livort tveggja
í senn bjartsýnn um of og jtolinmæðin
ekki nóg. Hann dvaldi árum saman í
Skotlandi og vann látlaust fyrir Island
og Islendinga. Síðar fluttist hann heim
og hóf verzlun í Reykjavík. Hcr gerð-
ist hann glæsilegur brautryðjandi í
bæjarlífinu, efndi til fræðandi fyrir-
lestra, ágætra skemmtana. Hann stofn-
aði íélag eða klúbb fyrir almúgann og
lékk helztu andans menn til að flytja
fyrirlestra á fundunum. Hann var allt-
af hoffmannlega klædtlur, bar svip
enskra sjentilmanna, enda lagði hann
ríka áherzlu á jtað, að auka á hrein-
læti, híbýlaprýði, fágaða framkomu og
yfirlcitt allt jrað er til menningarauka
Itorfði. I>etta er aðeins örsnögg mynd
af jjessum merka manni. Sönn heildar-
mynd fæst aðeins með því að lesa bók-
ina um hann.
Starf Lúðvíks Kristjánssonar er hið
merkilegasta — og honum ber að
þakka. Eg hlakka til að sjá annað
bindi bókarinnar nm Þorlák Ó Jolin-
son.
VSV.
Vilhjálmur S. Vilhjálmsson: FIMM
KONUR. Bókaútgáfan Setberg
1962.
í þessari bók eru fimrn frásagna-
Jjættir: — Þáttur Elísabetar Jónsdótt-
ur: í Ijósi og skuggum, — Sigurlaugar
M. Jónasdóttur: Þessi blessaða jörð, —
Margrétar R. Halldórsdóttur: Mörgum
á förinni fóturinn sveið, — Ingibjarg-
ar Gissurardóttur: Hver dagur í starfi
sigurdagur, — og Helgu M. Nielsdótt-
ur: í miðju straumkastinu.
í formálsorðum fyrir bókinni segir
liöfundur m. a.: „Ég lagði alla áherzlu
á Jjað að fá tækifæri til að hlusta á
sögur þeirra, sem ég vissi að höfðu
staðið í stríðum straumum og barizt
jjrotlaust, sem vildu segja lrá upplits-
djarfar og hreinskilnar, voru stoltar
og djarfmæltar, en um leið hlýjar og
ríkar af samúð til alls og allra. —“
Það er skemmst af að segja, að mér
finnst þessar frásagnir vera hver ann-
arri betri, — ég vil segja hver annarri
merkari. Vilhjálmur S. Vilhjálmsson
rithöfundur er Jjaulvanur að rita sam-
löl og lrefur gefið út nokkrar samtals-
bækur, sem geyma skýrar og minnis-
tcrðar myndir úr lífi tveggja eða
jjriggja kynslóða frá síðustu öld og
fram á þennan dag. Hann hefur næm-
an skilning á hinum fíngerðustu hrær-
ingum í ltugarheimi söguhetja sinna
og málar umhverfið á raunsannan
hátt. I umsögn um jjessa bók V.S.V.
leyfi ég mér að nota orð, sent nokkuð
kunnur ritdómari liefur tíðum á hrað-
bergi: Þessi bók er skrifuð af meiri
íjjrótt en fyrri bækur höfundar, og
skal einkum til jjess nefna, að lesand-
inn verður naumast var við höfund-
inn sjálfan, Jjótt liann vitanlega laði
fram jjað, sem hann óskar hverju sinni-
Konurnar koma fram frjálsar og hisp-
urslausar, allar geðjjekkar og hlýjar,
jjrátt lyrir margháttaða og olt bitur-
lega lífsreynslu. Vitanlega eru jjetta
ekki ævisögur með venjulegu registri-
Þetta ertt leiftur, snögg og lýsandi.
stundum Ijómandi björt. Fyrirsagnir
þáttanna eru í rauninni motto frá-
sagnarinnar. Flísabet í Ijósi og skugg'
um langrar ævi, langminnug og fróð,
tápmikil atgerviskona, félagslynd, bar-
áttufús fyrir rétti hvers smælingja, <>'
sérhlífin, ekki einungis fyrir heimib
sitt og biirn, heldur fyrir alla þá, sem
ljósið jjrá, en lifa í skugga. „Mér blóð-
hitnaði allri," segir hún, jjegar hún
heyrir rætt um að tvístra barnaheimil'
sökum fátæktar. Og Jjá rís hún upp 1