Eimreiðin - 01.04.1973, Qupperneq 9

EIMREIÐIN
liafi gerzt ákafir þjóðernissinnar, — a. m. k. þegar straumar
almenningsálitsins hafa legið þannig og enginn vafi er á því,
að margir vinstrisinnar liér á landi eru miklir þjóðernissinn-
ar. Hilt er mér meira til efs, hvort liægt er að kalla þá marx-
ista. Margar hugmyndir þeirra eru ákaflega óljósar, — mér
virðist nokkuð gæta einhverrar rómantískrar stjórnleysisstefnu,
sem ég veit ekki, livort kemur heim við kenningar Marx. Ann-
ars verður að hæla því við, að hugmyndafræði er ekki sterk-
asta hlið Islendinga. Hver sem hefur á skoðunum sínum eitt-
livert yfirbragð róttækrar jafnaðarstefnu eða stjórnleysis-
stefnu, sýnist geta kallað sig marxista. En þeir eru svo sem
ekki einir um að gefa hugmyndum sínum nafn, sem vafasamt
er, að eigi við. Stór hópur þjóðarinnar kallar sig kristinn, hvað
sem líður afstöðu til grundvallarkenninga kristinnar trúar,
jafnvel sýnist orka tvímælis, hvort unnt sé að kalla alla presta
þjóðkirkjunnar kristna. Tvöfeldni í afstöðu er einnig ótrúlega
áberandi einkenni á Islendingum. Þeir virðast ekki vera í
neinum vandræðum með að segja eitt en aðhafast annað, án
þess að þurfa nokkru sinni að standa skil á því. Eins og sakir
standa er það sennilega unga fólkið, sem svo er kallað, þ. á
m. stúdenlar við háskólann, sem hefur forystu í slíkri tvö-
fcldni. Er ekki sí og æ verið að gefa í skyn, að gildismat ungs
fólks sé annað en hinna eldri — það hafni lífsgæðakapphlaup-
inu, en þrái einfalt líf? Vist er þó, að skólanemendur — eink-
um þó háskólastúdentar — hafa aldrei verið kröfuliarðari um
gæði þessa heims en nú. Og engin fyrirtæki hlómgast betur
en þau, sem selja ungu fólki vörur þær, er til munaðar teljast.
ÞJÓÐERNISSTEFNA: KOSTIR HENNAR OG GALLAR
— Þú hefur talið þjóðernisvitund forsendu efnalegrar vel-
gengni.
S. L.: Því lield ég hiklaust fram. En sennilega er nauðsyn-
legt að skýra þetta samhengi nokkru nánar. Um leið verður
að gera nokkra grein fyrir því, við livað er átt með hugtakinu
þjóðernisvitund og þá um leið þjóð, þjóðerni og þjóðernis-
stefna, en hér tel ég, að nokkuð skorti á réttan skilning. Til
þess að ákveðið mannfélag verði kallað þjóð, hefur verið tal-
ið, að einstaklingar þess þyrftu að hafa tiltekin sameigin-
leg ytri einkenni, svo sem tungu, kynþátt, trúarbrögð, menn-
ingu, — þeir ættu að byggja afmarkað landsvæði og fleira
hefur verið nefnl til auðkennis. Almennt eru menn sammála
um, að þessum einkennum til viðbótar þurfi að koma vilji
97