Eimreiðin - 01.04.1973, Page 37

EIMREIÐIN
þeirra, arfleiða þau að mannauði. Þessi nýju viðhorf hljóta að
leiða til nokkurrar endurskoðunar félagsmálastefnu nær allra
stjórnmálahópa. Lítum til dæmis á aðferðirnar, sem hið opin-
bera notar til að styrkja framhaldsnám. Enn vitna ég í tölur frá
Bandaríkjunum. Þar sækja háskóla 66% barna efnamanna með
árstekjur yfir 15.000 dali, en aðeins 16% barna fátækra fjöl-
skyldna, er hafa tekjur undir 3.000 dölum á ári. Tveir hagfræð-
ingar við Wisconsin-háskóla, Hansen og Weisbrod, rannsökuðu
nýlega áhrif háskólakerfis Kaliforníufylkis á tekjudreifinguna.
Þar voru skólagjöld mjög lág miðað við raunverulegan kostnað,
enda greiddi fylkisstjórnin þau niður með skattpeningi. End-
anleg niðurstaða könnunar þeirra félaga varð sú, að hér ætti sér
stað mikil tilfærsla tekna frá fátæku fólki til stöndugra milli-
stétta. Fátæklingar notuðu háskólana lítið, en borguðu samt
skatta, millistéttarfólk borgaði skatta, en notaði ríkisháskól-
ana mjög mikið. Auðmenn fóru eins og fátæklingar fremur illa
út úr dæminu. Þeir greiddu liáa skatta, en sendu börn sin i
einkaskóla og greiddu rándýr skólagjöld. Ríkið virðist styrkja
þá unglinga mest, sem eiga hvað bjartasta fjárhagslega fram-
tið: hafa mestar gáfur, heztu aðstöðuna í þjóðfélaginu og eru
duglegastir. Hér þarf að hugsa málin upp á nýtt og ekki aðeins
í Bandaríkjunum.
v. Ilagvöxtur og menntun vinnuaflsins.
Ég gat þess hér að framan, að hagfræðingar lentu í hinum
verstu ógöngum, er þeir fyrst reyndu að útskýra þann hagvöxt,
sem orðið hafði á Vesturlöndum á síðustu áratugum, vegna þess,
að þeir tóku ekki tillit til vaxandi gæða vinnuaflsins. Fátt vakti
meiri athygli á kenningum um fjárfestingu í menntun en til-
raunir Edwards Denison, nú hjá Brookingsstofnuninni í Wash-
ington-borg, til að mæla framleiðslufallið fyrir handaríska
þjóðarbúið, en niðurstöður hans birtust fyrst árið 1962 í pésa,
er hann gaf nafnið: The Sources of Economic Growth in the
United States and the Alternatives hefore Us, eða Orsakir hag-
vaxtar í Bandaríkjunum og valkostir vorir. Denison reyndi að
mæla sem nákvæmast allt, er til framleiðslunnar var lagt og þar
með menntun vinnuaflsins. Niðurstöður hans voru ineðal ann-
avs þær, að á árunum 1929-1957 mætti rekja 23% af vexti þjóð-
artekna í Bandaríkjunum til aukinnar menntunar vinnuaflsins.
Ef litiö var á þjóðartekjur á mann, stafaði 42% af aukningunni
af bættri menntun vinnuaflsins. Útreikningar Denisons byggj-
ast þvi miður á nokkuð vafasömum forsendum, og sama má
segja um nær allar mælingar af þessu tagi, er ég þekki til. Lítill
125