Eimreiðin - 01.04.1974, Qupperneq 6

EIMREIÐIN
-— Hvað er átt við með því að ekki takist „að samræma kröf-
ur hinna ýmsu hagsmunahópa þjóðfélagsins um hlutdeild í
þjóðarframleiðslunni“?
— Heildarmagn þeirra gæða, sem er til afnota fyrir sam-
félagið á ákveðnu tímabili, takmarkast af framleiðslu vöru og
þjónustu í hagkerl'inu, að viðbættu því, sem innflutningur er
meiri en útflutningur, eða að frádregnu því sem útflutningur
er umfram innflutning. Fræðilega séð, myndi skipting þessara
gæða í frjálsu hagkerfi á milli vinnuafls og fjármagns vera í
hlutfalli við jaðarframleiðni eininga þessa tveggja framleiðslu-
þátta. Með öðrum orðum, sérhver vinnuveitandi mun ráða til
vinnu einingar vinnuafls að því marki, að verðmæti samsvar-
andi framleiðsluaukningar sé jafnt verði vinnuaflseiningar —
(launakostnaði). Ilið sama á við um notkun fjármagns; at-
vinnurekandi mun hagnýta fjármagn í rekstri sínum að því
marki að verðmæti samsvarandi framleiðsluaukningar sé jafnt
verði fjármagnseiningar (vaxtakostnaði). Þó að liagkerfi nú-
timans séu í mörgu frábrugðin hinu frjálsa markaðskerfi, þá
liefur tekjuskipting á milli fjármagns og vinnuafls verið mjög
stöðug í mörgum þróuðum löndum um áratugi. Þetta bendir
til þess að bið fræðilega líkan frjáls markaðskerfis lýsi ákveðn-
um grundvallaröflum, sem eru að verki í liagkerfum hinna þró-
uðu landa, og sem sifellt flóknari samningagerð launþega og
vinnuveitenda um kaup og kjör hefur lítil áhrif á. Sá, er þetta
ritar, liefur ekki liandbærar upplýsingar um skiptingu þjóðar-
tekna milli vinnuafls og' fjármagns á íslandi, en búast má
við, að tekjuhlutföll þessara framleiðsluþátla hafi breytzt til-
tölulega lítið á eftirstríðsárunum. Þó kann að vera að hlutur
vinnuafls hafi aukizt eitthvað, t.d. 1972 og 1973, vegna íhlut-
unar stjórnvalda í tekjuskiptingu í formi óraunhæfra verðlags-
ákvæða. Þegar haft er í huga, að ákveðið tekjuldutfall fjár-
magns er forsenda fyrir áframlialdandi fjárfestingu í atvinnu-
lífinu, þá getur óraunhæft telcjulilutfall vinnuafls aðeins staðið
yfir um stundarsakir, ef komast á lijá efnahagslegri stöðnun.
Með hliðsjón af ofangreindu, er ljóst að langtímaárangur verk-
falla og annarra aðgerða verkalýðsfélaga og ríkisvalds til að
knýja fram hærri laun vinnuafls en samsvarar verðmæti jaðar-
framleiðslu þess, hlýtur að vera aukin verðbólga.
— Nú er verkfallsrétturinn talinn meðal grundvallarmann-
réttimla í lýðræðisríkjum Vesturlanda. fíendir það, sem sagt
er hér að framan. lil þess að þessi réttur þjóni engum tilgangi?
— Nei, en kjarasamningar, sem gerðir eru á grundvelli verk-
fallshótana eða verkfallsaðgerða, eru mjög gölluð leið til skipt-
98