Eimreiðin


Eimreiðin - 01.04.1974, Page 22

Eimreiðin - 01.04.1974, Page 22
EIMREIÐIN bólgan 77% á þessum fjórum árum; ef þjóðartekjur eru um- reiknaðar eftir þessari verðlagsbreytingu, jafngilti aukning þeirra 151% (þ.e. raunveruleg aukning 42% auk verðlagsaukn- ingar 77%). Þótt samband peningamagns og þjóðartekna sé mjög flókið, sýnir liin svipaða aukning þessara tveggja stærða, liversu mistekizt liefur að beita fjármálastefnu í viðureigninni við verðbólguvandann. Taka verður þó fram, að fjármálastefna ein sér megnar ekki að varna verðbólgu á íslandi. Ef ekki koma til breytingar á félagslegum og stjórnmálalegum þáttum, þ.m.t. gerð kjarasamn- inga, þá myndi sú fjánnálastefna, sem duga kynni til að koma í veg fyrir verðbólgu, án vala leiða til atvinnuleysis, sem ekki yrði við unað. Hins vegar, þegar komizt befði verið fyrir liinar kerfisbundnu orsakir verðbólgu, myndi fjármálastefna vera mikilvægt tæki til að tryggja stöðugt verðlag án teljandi at- vinnuleysis. — En lxvert er hlntverk fjármálastofnana annarra en Seðta- hankans? — Á það var minnst áður, að þær þjóna þörfum atvinnu- lífsins, undir yfirstjórn fjármálayfirvalda. Þar af leiðir, að starfsemi almennra fjármálastofnana er ekki upphafleg orsök verðbólgu, þótl aðgerðir þeirra auki oft verðbólguþrýsting í liagkerfinu. Hins vegar gegnir starfsemi viðskiplabankanna og hinna opinberu lánasjóða miklu blutverki við dreifingu fjár- magns til fjárfestinga og annarra þarfa. Margt bendir til þess, að þessi dreifing sé verulega óbagkvæm, en ekki yrði erfitt að ráða bér bót á; innleiðsla raunbæfra vaxta myndi fijótlega liafa þær afleiðingar. Nú er almennl viðuikennt, að viðskiptabankarnir og hinir opinberu lánasióðir eru lvkilstofnanir í íslenzka hagkerfinu. Ilitt er e.t.v. ekki jafnaugljóst, að sjálft vei’ðbólgukerfið liefur dregið úr fjárliagslegu sjálfstæði atvinnufyrirtækja, og hefur því verið orsök samþjöppunar fjármagns í höndum liins opin- bera a kostnað atvinnufyrirtækja einstaklinga og annarra. Fyrir þessu eru tvær meginástæður: (i) fjármálastofnanir einar geta útvegað rekstrarfé og fjármagn til fjárfestinga á neikvæðum raunvöxtum; og (ii) verðlagsákvæði og ofsköttun hafa grafið svo undan fjárhagsstöðu margra íslenzkra fyrirtækja, að þau Iiafa nevðzt til að styðjast um of við lánsfjármagn. Á undanförnum árum hafa ekki verið uppi háværar kröfur uin gagngerar endurbætur á fjármálastofnunum og starfsemi þeirra. Ástæðurnar eru augljósar. Lántakendur hafa ekki að- gang að öðrum umtalsverðum sjóðum, og hinir neikvæðu raun- 114

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.