Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Qupperneq 12

HUGMYNDIR STEINGRÍMS ARASONAR _____________________________________
UPPRUNI, SKÓLAGANGA OG STÖRF
Steingrímur var fæddur 26. ágúst 1879 í Víðirgerði í Eyjafirði. Hann gekk aldrei í
barnaskóla en lærði heima, fór 18 ára gamall í Möðruvallaskóla og lauk prófi þaðan
árið 1899. Næstu ár stundaði hann búskap í Eyjafirði en annaðist einhverja
barnakennslu á hverjum vetri. Kennaraprófi frá Flensborgarskóla lauk Steingrímur
vorið 1908 með góðum árangri. Eftir það hélt hann unglingaskóla í tvö ár í Eyjafirði
en gerðist árið 1910 kennari við Barnaskóla Reykjavíkur og kenndi þar í fimm ár.
Arið 1915 sótti hann um styrk til Alþingis til vesturfararinnar og varð fyrstur til
þess að hljóta svokallaðan utanfararstyrk kennara.2 Þann styrk fengu síðar margir
kennarar og nýttu hann til að kynna sér skólamál erlendis. Steingrímur settist fyrsta
árið í Morris High School í New York til þess að læra enska tungu en næstu fjögur
ár stundaði hann nám í uppeldis- og menntunarfræðum við Teachers College við
Columbia-háskóla, þekktustu og virtustu kennaramenntunarstofnun í Bandaríkj-
unum.
Arið 1920 kom Steingrímur heim og hóf um haustið kennslu við Kennara-
skólann. Þar var hann æfingakennari næstu 20 ár, til ársins 1940, að undanskildu
einu ári 1926-1927 er hann hélt enn vestur um haf og ferðaðist bæði um Bandaríkin
og Kanada en stundaði um veturinn nám í uppeldis- og sálarfræði við Kali-
forníuháskóla (Jakob Kristinsson 1953:11-21).
Kennsluhættir í íslenskum skólum um 1915
Steingrímur hóf kennsluferil sinn um það bil sem fyrstu fræðslulög á íslandi tóku
gildi.3 Skólagengnir barnakennarar voru þá fáir og bjuggu við slæm launakjör og
réttindaleysi. Samtakamáttur þeirra var lítill og andstaða almennings ótrúlega
almenn gegn aukinni lýðmenntun. Kennsluaðferðir margra sem fengust við
kennslu drógu dám af gömlu latínuskólaaðferðunum, börnunum var hlýtt yfir, þau
áttu að geta þulið utanbókar með sömu orðum og stóðu í kennslubókunum. Þær
fáu kennslubækur sem til voru fyrir börn þóttu ágripskenndar og ýttu ekki undir
áhuga á viðfangsefninu. Ýmsum kennurum þótti því mikið undir því komið að
góðar kennslubækur kæmu á markaðinn og helst von til þess að þá batnaði
kennslan.4
Þeim fjölgaði þó smám saman ungu kennurunum sem vörpuðu „þululær-
dóminum fyrir borð" og gengu eftir því „að börnin hafi tileinkað sér efni bókar-
innar ... og geti sagt frá því með eigin orðum; telja það eitt sönnun fyrir því, að þau
viti og skilji það, sem þau fara með" (Þululærdómurinn ... 1915:154). Um þetta
vitna margar greinar í Skólablaðinu en Hallgrímur Jónsson (1914) bendir á að fólk
hafi kært kennara, sem hafi lært í Kennaraskólanum, fyrir að „troða" ekki, því þeir
vilji hafa kennsluna skemmtilega.
2 Sjá handrit Pálma Jósefssonar að sögu Sambands (slenskra barnakennara, bls. 97.
3 Lög um fræðslu barna nr. 59/1907.
4 Sjá t.d. Skólablaðið 1916, bls. 75-76 og 151-155 og fleiri greinar sama ár.
10