Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Qupperneq 27

KRISTÍN INDRIÐADÓTTIR
Skrifleg og samræmd próf
Þegar Steingrímur og Ólafur Ólafsson frá Hjarðarholti voru fengnir til þess að
rannsaka kunnáttu og þroska allra barna við Barnaskóla Reykjavíkur haustið 1920
lögðu þeir samræmd próf fyrir börnin með nýjum aðferðum. Niðurstöðurnar
birtust í Morgunblaðinu í júlí 1921 og sýndu að árangur var helmingi lélegri en í
sambærilegum athugunum í Bandaríkjunum. Kennarar Barnaskólans tóku niður-
stöðunum illa og töldu ósæmilegt að bera íslensku börnin saman við þau banda-
rísku auk þess sem þau íslensku væru óvön þessum prófaðferðum. Steingrímur
skrifaði grein sem birtist í fimm hlutum í Morgunblaðinu í janúar 1922 undir heitinu
„Barnaskólinn" en hún var síðar sama ár gefin út í litlu hefti undir nafninu Nýjar
prófaðferðir. Þar og víðar telur Steingrímur24 upp rökin fyrir prófunum en þau voru
einkum:
- Með þeim má flokka greinilega við skólabyrjun og skynsamleg flokkun er lyfti-
stöng framfara.
- Ákvæðismörk gefa takmark að keppa að en það eykur börnunum starfshvöt að
geta mælt eigin leikni og framfarir.
- Hægt er að bera saman skólakerfi, bekki, nemendur og barn getur borið sig sam-
an við sjálft sig (mest um vert).
Ólafur Proppé (1983:260-270) rekur upphaf skriflegra prófa á íslandi og telur
Steingrím hafa haft þar mikil áhrif enda þótt hann telji fleiri þætti hafa valdið því
hve ört þau breiddust út. Árið 1920 skipaði stjórnarráðið nefnd til þess m.a. að
semja frumvarp að nýrri löggjöf um barnafræðslu. í skýrslu nefndarmanna, Guð-
mundar Finnbogasonar og Sigurðar Sívertsen (1921), kom fram vilji til þess að taka
upp samræmd próf, en Steingrímur vann með nefndinni og sat með henni marga
fundi. Skrifleg próf voru lögð fyrir í Barnaskóla Reykjavíkur vorið 1923 þó Sigurður
Jónsson skólastjóri þar varaði við þeim í Morgunblaðinu um svipað leyti (Ólafur
Proppé 1983:262).
Ýmsir deildu við Steingrím um þessi efni upp úr 1920 en einna frægustu
ádeiluna á nákvæmar mælingar flutti Sigurður Nordal á kennaraþingi í Reykjavík
og víða í Skaftafellssýslum 1926. Hún birtist aukin í Vöku sama ár undir heitinu
„Samlagning". Þeirri gagnrýni svaraði Steingrímur í Iðunni (1928) og nefndi grein
sína „Frádrátt". Þar færir hann fram sömu rök og hér eru nefnd og ítrekar að
þyngst vegi að skólinn sé lagaður eftir eðli barnanna og þau fái verkefni við sitt
hæfi, þ.e.a.s. að nemandanum sé veitt meiri athygli en námsefninu. Stjórn SÍB tók
prófmálin upp á sína arma og komu þau hvað eftir annað til umræðu á kennara-
þingum.
Á meðan Steingrímur dvaldist í Bandaríkjunum í leyfinu 1926-192725 ritaði
hann ýmislegt í blöð til stuðnings þeim mælingaaðferðum sem hann taldi þá hafa
rutt sér til rúms alls staðar þar sem uppeldi væri ekki á eftir tímanum. Hann taldi
þær hafa varðað mestu um bætt skólakerfi vestra og þóttist sjá að í framtíðinni yrði
24 Sjá t.d. grein í Skólablaðinu 1922, bls. 1-3.
25 Sjá Frá Vesturheimsför 1926, Nýjar kennsluaðferðir 1927, Brjef frá Califomíu 1927.
25