Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Blaðsíða 37

SIGRÚN AÐALBJARNARDÓTTIR
KRISTJANA BLÖNDAL
ÁFENGISNEYSLA
REYKVÍSKRA UNGLINGA
OG VIÐHORF ÞEIRRA TIL SLÍKRAR NEYSLU
/ pessari rannsókn, sem er með langtímasniði, var áfengisneysla reykvískra unglinga könn-
uð bæði pegar peir voru í 9. bekk vorið 1994 (14 ára) og í 10. bekk vorið 1995 (15 ára).
Spurningalistar voru lagðir fyrir unglingana á skólatíma. Um 1430 nemendur voru skráðir
{ 9. bekk og var svarhlutfall 91%. Ári síðar pegar sömu spurningalistar voru lagðir fyrir
náðist í 85% peirra sem pátt tóku árið áður. Hlutfall stúlkna og pilta var svipað. Helstu
niðurstöður rannsóknarinnar benda til pess að um a.m.k. 40% 14 ára unglinganna neyttu
ekki áfengis og sama gilti um ríflega fjórðung peirra pegar peir voru orðnir 15 ára. Þeir
virtust pó yngri að árum pegar peir drukku í fyrsta sinn en fram hefur komið í nýlegum
könnunum. Einnig kom fram að stór hópur unglinga drekkur illa, t.d. sagðist um fimmt-
ungur 14 ára unglinga sem neyttu áfengis drekka fimm glös eða fleiri af sterku áfengi í
hvert skipti og um priðjungur peirra pegar peir voru orðnir 15 ára. Jafnframt kom fram að
pví oftar sem unglingarnir neyttu áfengis, pví meira drukku peir í senn. Þá varð breyting á
milli ára á mikilvægi ástæðna unglinganna fyrir pví að drekka ekki par sem ástæður peirra
við 15 ára aldur voru ekki eins mikilvægar og pegar peir voru 14 ára. Þótt ekki kæmi fratn
mikil viðhorfabreyting á milli ára til áhættu sem fólk tekur með pví að neyta áfengis mátti
pó greina að fleiri 14 ára unglingar töldu fólk taka áhættu með pví að prófa að drekka og
verða drukkið einu sinni í viku en pegar peir voru orðnir 15 ára. Tetigsl kotnu fratn á milli
viðhorfa unglinganna til áfengisneyslu og neyslu peirra sjálfra. Jákvæðastir í afstöðu sinni
voru peir sem neyttu áfengis og skipti par ekki tnáli hvort peir voru nýbyrjaðir að drekka
eða höfðu drukkið utn skeið. Lítill tnunur reyndist á áfengisneyslu pilta og stúlkna par sem
pau virtust drekka jafn oft og verða jafn oft drukkin. Þó neyttu piltar tneira tnagns íeinu en
stúlkur. Stéttarstaða foreldra tengdist ekki áfengisneyslu unglinganna, en peir unglingar
sem neyttu áfengis oftar en aðrir áttu vini sem drukku oft.‘
Hér á landi hefur áfengisneysla unglinga verið mjög til umfjöllunar á undanförnum
árum. Kannanir benda til þess að hlutfall unglinga sem neytir áfengis hafi hækkað
verulega eftir 1970. Nefna má að árið 1970 sögðust 39% 15 ára pilta og 24% stúlkna
hafa prófað að drekka, en árið 1980 var hlutfall 15 ára pilta sem hafði drukkið 80%
og 76% stúlkna (Hildigunnur Ólafsdóttir 1982). Hlutfallið hefur haldist hátt síðan,
Vísindaráð fslands, hug- og félagsvísindadeild, og Rannsóknarsjóður Háskóla íslands veittu Sigrúnu Aðal-
bjarnardóttur styrki til rannsóknarinnar. Aðstoðarfólki hennar við rannsóknina eru þökkuð vel unnin störf.
Skólastjórum Reykjavíkurborgar, nemendum sem þátt tóku í rannsókninni, kennurum þeirra og foreldrum eru
einnig færðar bestu þakkir. Loks er umsagnaraðilum af hálfu ritstjórnar þakkað fyrir þarfar ábendingar.
Uppeldi og menntun - Tímarit Kennaraháskóla íslands 4. árg. 1995
35