Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Síða 52

ÁFENGISNEYSLA REYKVÍSKRA UNGLINGA
því að drekka ekki. Athygli vekur t.d. að mun lægra hlutfall þeirra sem voru að
hefja neyslu virtust á móti áfengisneyslu (50%) borið saman við þann hóp sem ekki
var að hefja neyslu (70%). Tilsvarandi var athyglisvert að mun færri í þeim hópi
sem var u.þ.b. að byrja að drekka taldi skipta miklu máli að a) þeim líkaði illa að
vera innan um fólk sem drekkur, b) að þeir yllu sjálfum sér vonbrigðum eða c) að
þeir gætu misst góðan vin sem er á móti áfengisneyslu.
Ástæður 15 ára unglinga fyrir pví að drekka ekki: í þessu samhengi er einnig áhuga-
vert að bera saman mikilvægi ástæðna fyrir því að drekka ekki, annars vegar þeirra
sem aldrei höfðu fundið á sér 15 ára og þeirra 14 ára sem voru að hefja neyslu (sbr.
Töflur 8 og 11). Umhugsunarvert er að 15 ára unglingar sem ekki drukku töldu
sjaldnar ástæður fyrir því að drekka ekki skipta þá miklu máli en þeir 14 ára unglingar
sem voru að hefja neyslu (í átta tilvikum af ellefu meira en 10% munur: 11% munur
+/-9,0, p<0,05). Þannig töldu t.d. 84% 14 ára unglinga sem voru að hefja áfengis-
neyslu það mjög mikilvæga ástæðu fyrir því að drekka ekki að slík neysla geti leitt
til neyslu sterkari efna og 91% þeirra 14 ára unglinga sem ekki hófu neyslu voru á
sama máli. Þegar síðamefndi hópurinn var orðinn 15 ára voru aðeins 51% þeirra
enn á sömu skoðun. Þessi niðurstaða styður enn frekar þá miklu breytingu á mikil-
vægi ástæðna fyrir því að drekka ekki sem verður frá 14 til 15 ára aldurs og getið var
um hér að framan.
Ástæður 15 ára unglinga fyrir því að drekka: Ekki virtist mikill munur á því hvaða
ástæður unglingar töldu skipta sig máli í því efni að drekka eftir því hvort þeir
höfðu drukkið skemur eða lengur. Munur kom ekki fram eftir þessum neyslu-
hópum á níu ástæðum af ellefu (ástæðurnar fyrir því að drekka eru taldar upp í
Töflu 7. Þær tvær ástæður sem þeir sem lengur höfðu drukkið töldu mikilvægari en
þeir sem skemur höfðu drukkið voru: „Ég drekk til að láta mér líða vel, finna á
mér" (52% á móti 28%) yf (1)=24,13, p<0,001 og „Ég drekk til að skemmta mér með
vinum mínum" (70% á móti 52%) y2 (1)=15,24, p<0,001.
Viðhorf og áfengisneysla unglingsins
Tengsl reyndust á milli þess í hvaða neysluhópi unglingamir voru þegar þeir voru
14 ára og þess hvað þeim fannst um að fólk a) prófaði að drekka, r=0,44, p<0,001, b)
drykki öðru hverju, r=0,39, p<0,001 og c) drykki einu sinni í viku, r=0,30, p<0,001.
Samanburður á viðhorfum þeirra til áfengisneyslu eftir því hvort þeir höfðu fundið
á sér, voru u.þ.b. að hefja neyslu eða ekki bendir til þess að þeir sem drukku hafi
haft jákvæðasta viðhorfið til þess að neyta áfengis. Næstir í röðinni komu þeir sem
stutt var í að hæfu neyslu og neikvæðastir voru þeir sem ekki hófu neyslu. Sem
dæmi má nefna að 35% þeirra sem hvorki drukku 14 né 15 ára voru mjög á móti því
að fólk prófi að drekka, 16% þeirra sem voru rétt að byrja að drekka (19% munur
+/-7,4, p<0,05) og 5% þeirra sem drukku (11% munur +/-1,0, p<0,05).
Þegar unglingamir voru 15 ára komu einnig fram tengsl á milli þess í hvaða
neysluhópi þeir voru og þess hvað þeim fannst um að fólk a) prófaði að drekka,
r=0,35, p<0,001, b) drykki öðru hverju, r=0,37, p<0,001 og c) yrði drukkið einu sinni
í viku, r=0,31, p<0,001. Aftur á móti var tengslunum öðruvísi háttað nú en árið
áður, þar sem lítill munur kom fram á viðhorfum þeirra sem höfðu drukkið skemur
50