Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Qupperneq 54

ÁFENGISNEYSLA REYKVÍSKRA UNGUNGA
FYLGT ÚR HLAÐI
Áfengisneysla
Ýmislegt markvert hefur komið fram í þessari rannsókn. Fyrst skal nefna að um
þriðjungur 14 ára reykvískra unglinga vorið 1994 sagðist aldrei hafa prófað að
drekka. í raun bendir þó margt til þess að a.m.k. 40% þeirra hafi ekki hafið áfengis-
neyslu þar sem hluti þeirra sem sagðist hafa prófað að drekka 1-2 sinnum smakk-
aði ekki áfengi á undangengnu ári. Ári síðar þegar þeir voru orðnir 15 ára var
hlutfall þeirra sem ekki neytti áfengis rúmlega fjórðungur. í þessu samhengi má
jafnframt benda á að ríflega helmingur 14 ára unglinganna sagðist aldrei hafa
fundið á sér og svipað hlutfall þeirra hafði þá mynd af sér að þeir drykkju ekki.
Tilsvarandi hlutfall þeirra þegar þeir voru orðnir 15 ára var tæp 40%. Niðurstöð-
urnar benda því til þess að nokkuð stór hópur unglinga neytir ekki áfengis. Vakin
er athygli á þessu hér því að almenn umfjöllun í þjóðfélaginu er oft á þeim nótum
að reglan sé sú að unglingar drekki.
Þrátt fyrir að margir unglingar drekki ekki, er umhugsunarvert að fimmtungur
14 ára unglinga hafði drukkið oft (þ.e. tíu sinnum eða oftar) þegar tillit er tekið til
aldurs þeirra. Auk þess kom fram að stór hluti unglinga drakk illa. I því samhengi
skal bent á að meðal 14 ára unglinga sem neyttu áfengis sögðust um 30% þeirra
drekka fimm glös af áfengi í hvert sinn sem þeir drykkju og tæpur helmingur þeirra
sagðist oftast eða næstum alltaf verða fullur þegar hann drykki. Við 15 ára aldur
var hlutfall þeirra sem drakk fimm eða fleiri glös í senn komið upp í um 40% og um
60% þeirra sögðust verða oftast eða næstum alltaf full. Hér er jafnframt um að ræða
aukningu á áfengismagni á milli ára. Sérstök athygli er vakin á því að neysla fimm
glasa eða fleiri af sterku áfengi jókst. Eirtnig kom fram að eftir því sem unglingarnir
höfðu prófað oftar að drekka þeim mun meira drukku þeir í senn. Þá má benda á að
unglingamir virtust frekar drekka sterkt áfengi og bjór en létt vín.
Lítill munur reyndist á áfengisneyslu pilta og stúlkna, þar sem þau virtust
drekka jafn oft og verða jafn oft mjög drukkin. Þó neyttu piltar meira magns í einu
en stúlkur, sérstaklega þegar þeir voru í 10. bekk. Þessi vísbending er í samræmi
við niðurstöður Ásu Guðmundsdóttur (1994) sem sýndu að á meðal unglinga á
aldrinum 13-19 ára drukku piltar á aldrinum 16-19 ára mest.
Sennilegt er að þeir unglingar sem komnir eru í mikla og reglulega neyslu
þegar í grunnskóla myndi sérstakan áhættuhóp þar sem niðurstöður annarra kann-
ana sýna að þótt margir unglingar byrji að drekka í efri bekkjum grunnskólans er
áfengisneysla þeirra til að byrja með bæði stopul og óregluleg. Algengt er að
áfengisneysla ungs fólks taki á sig reglulegt mynstur í kringum 16-17 ára aldur
(Ása Guðmundsdóttir 1994).
Samanburður á niðurstöðum rannsókna á áfengisneyslu er erfiður. Algengt er
t.d. að ólíkar mælingar séu notaðar, ekki síst í spurningum um hve oft er drukkið
og hve mikið í senn. Auk þess er lítið vitað um áfengisneyslu 14 ára unglinga í ný-
legum könnunum. Brynjólfur G. Brynjólfsson (1983) gerði hins vegar könnun á
áfengisneyslu 14 ára unglinga í Reykjavík árið 1976. Samanburður við niðurstöður
hans leiðir í ljós að hlutfall þeirra unglinga sem neyta áfengis hefur í raun lítið
52