Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Qupperneq 84

SKÓLASAFNSFRÆÐI - SÉRSTÖK NÁMSGREIN
fræði og kennslu- og uppeldisfræði, en á þann hátt að þær fléttist saman og myndi
eina heild, en bætist ekki hvor við aðra sem aðskildar fræðigreinar.
í greininni set ég fram hugmyndir mínar og rök fyrir nauðsyn þess að koma á
fót sérmenntun í skólasafnsfræði við Kennaraháskóla íslands, sem annast menntun
flestra grunnskólakennara og margra framhaldsskólakennara í landinu. I upphafi
rek ég stuttlega helstu niðurstöður úr könnun sem ég gerði á námi skólasafns-
kennara á Norðurlöndum 1994-1995. í ljós kom að Danir og Norðmenn standa
fremstir meðal Norðurlandaþjóða hvað menntun skólasafnskennara varðar. Ég legg
því áherslu á að gera grein fyrir inntaki og fyrirkomulagi námsins í þessum tveimur
löndum. Ljóst er að ýmislegt gagn má hafa af reynslu Norðmanna og Dana á þessu
sviði en ég álít þó að ekki sé ráðlegt að sníða kennsluna hér beint eftir námskrám
þeirra, enda tel ég æskilegt að samþætta bókasafnsfræði og kennslu- og uppeldis-
fræði í enn ríkari mæli en gert hefur verið á Norðurlöndum.
NÁM FYRIR SKÓLASAFNSKENNARA Á NORÐURLÖNDUM
f könnun minni leitaðist ég við að fá yfirlit yfir stöðu skólasafna og menntun skóla-
safnskennara á Norðurlöndum. Framkvæmd könnunarinnar var tvíþætt. Fyrst
sendi ég menntamálaráðuneytum landanna spurningalista og spurðist fyrir um
eftirfarandi atriði:
- lagalega stöðu skólasafna í grunnskólum á Norðurlöndum
- kröfur um sérmenntun starfsfólks safnanna
- hvaða menntastofnanir skipuleggi sérnám fyrir skólasafnskennara.1
Að fengnum svörum frá ráðuneytunum sendi ég síðan spumingalista til einstakra
menntastofnana, alls 54 skóla, og spurðist fyrir um:
- inntak og tilhögun sérnáms jyrir skólasafnskennara ef um slíkt nám væri að
ræða við viðkomandi stofnun.
í svörum frá ráðuneytum landanna þar sem spurt var um opinbera menntastefnu
kemur fram að skólasöfn í grunnskólum eru lögfest í Danmörku, á íslandi, í Noregi
og með fyrirvara um stærð skóla í Færeyjum og á Grænlandi. í Finnlandi og Svíþjóð
hefur skólasafnaskyldu hins vegar ekki verið komið á með lögum (sjá Töflu 1).
Flvað snertir kröfur um sérmenntun starfsfólks á skólasöfnum kemur í ljós að
aðeins í Danmörku og í Færeyjum eru gerðar slíkar kröfur (sjá Töflu 1).
Eins og kom fram í inngangi þessarar greinar hefur enn ekki verið gefin út
reglugerð sem segir fyrir um menntun starfsmanna á skólasöfnum á íslandi. Frá
árinu 1984 liggja þó fyrir stefnumarkandi hugmyndir frá menntamálaráðuneytinu
um menntun starfsmanna safnanna eins og ég hef þegar gert grein fyrir. Þessum
hugmyndum hefur hins vegar ekki verið framfylgt eins og sjá má.af niðurstöðum
könnunar á starfsemi skólasafna á íslandi árin 1989-1990 sem gerð var á vegum
Rannsóknarstöðvar í bókasafna- og upplýsingamálum. I könnuninni kemur fram
1 Svör frá ráðuneytunum um þennan þátt reyndust mjög af skornum skammti. Ég studdist því að verulegu leyti
við bókina Att studera i Norden (1992) og valdi að senda þeim skólum spumingalista sem bjóða upp á nám í
uppeldis- og kennslufræði og/eða bókasafnsfræði.
82