Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Page 121

JÓNÍNA SÆMUNDSDÓTTIR
Líðan foreldra ofvirkra barna og
reynsla þeirra af skólanum
I greininni er fjallnð um niðurstöður rannsóknar á foreldrum ofvirkra barna sem gerð var
2000-2001. Gerð varforrannsókn sem byggðist á viðtölum viðfjóra foreldra ofvirkra barna.
Síðan var unnið lír niðurstöðum spurningalista sem 112 foreldrar ofvirkra barna svöruðu.
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar eru að líðan foreldranna einkennist afálagi, streitu og
áhyggjum af þáttum sem tengjast ofvirka barninu en einnig depurð og neikvæðu mati á
aðstæðum sínum og hæfni í foreldrahlutverkinu. Foreldrar geta þó einnig séð jákvæðar
hliðar á aðstæðunum. Talsverð samsvörun virðist milli líðanar foreldra ofvirkra barna og
fatlaðra barna. Greining á barninu hefur jákvæð áhrifá líðan foreldra og samvinnu við skóla-
kerfið. Reynsla foreldranna af samskiptum við skólakerfið er misjöfn en fleiri telja sig hafa
jákvæða reynslu'.
FRÆÐILEGAR FORSENDUR
Ofvirkni er skilgreind sem hegðunartruflun sem á sér taugafræðilegar orsakir og er
talin algengasta langvarandi heilbrigðisvandamálið sem fyrirfinnst hjá skólabörnum
(American Academy of Pediatrics, 2000). Börnum og fullorðnum með ofvirkni er yfir-
leitt lýst sem einstaklingum sem eiga í langvarandi erfiðleikum með athygli og/eða
hvatvísi og ofvirkni. Þessi þrjú einkenni hafa stundum verið kölluð „hin heilaga
þrenning" ofvirkni (Barkley, 1998:57).
Tíðni er talin vera á bilinu 3-5% og er röskunin algengari hjá drengjum en stúlk-
um. Einkennin koma fram fyrir skólaaldur og geta varað fram á unglings- og full-
orðinsár; er talið að hlutfall kynja sé ein stúlka á móti þremur drengjum. (American
Academy of Pediatrics, 2000; Pelham, Wheeler og Chronis, 1998).
Ofvirk börn eru auk þess nokkuð fjölbreyttur hópur. Einkennin koma ekki fram á
sama hátt hjá einstaklingum og geta jafnframt lýst sér á misjafnan hátt við mismun-
andi aðstæður (Barkley, 1998:5). Þegar rætt er um aðstæður ofvirkra barna og fjöl-
skyldna þeirra ber að hafa í huga að ofvirknin er oft ekki ein á ferð heldur er algengt
1 Þessi rannsókn var gerð í tengslum við meistaraprófsritgerð við Kennaraháskóla íslands undir
leiðsögn Gretars L. Marinóssonar dósents.
119