Ægir - 15.12.1959, Qupperneq 136

134
ÆGIR — AFMÆLISRIT
Skúli fógeti stóð að saltvinnslunni og
hann hvatti menn til saltfiskverkunar og
ýtti undir stjórnina að kenna landsmönn-
um slíka verkun. Þá hafa útlendingar á
íslandsmiðum gert mikið að því að verka
saltfisk, enda orðin eftirsótt vara í ýms-
um löndum.- Það eru líkindi til, að þessi
við'.eitni hafi borið einhvern árangur, svo
sem tölurnar 1784 bera með sér,
Fyrstu ár 19. aldarinnar er fiskútflutn-
ingur mjög lítill í heild, en eykst fljót-
lega mjög mikið, sérstaklega saltfisk-
framleiðslan eins og eftirfarandi skýrsla
þar um sýnir.
1806 1816 1840 1849 1855 1862 1864 1869
Saltf. skpd. 2011 1304 13.767 16.4001) 20.989* 2) 18.812 17.8S7 14.897
Harðf. skpd. 2334 2485 3.030 3.244 3.090 2.076 395 1.258
Saltþorskur, tn. 150 90 308 1.131 1.489
Lýsi allsk. tn. 2495 1101 3.259 6.891 6.557 6.572 7.744
Hér er um stórlcostlega aukningu að
ræða á tæpum 50 árum. Frá 1849—1862
hefur saltfiskssalan aukizt um 14,7%.
Söltuð hrogn um 383.4%, en harðfiskur
minnkað um 36.0%.
Hin mikla aulcning fiskútflutnings er
fyrst og fremst vegna aukins skipa-
stóls og fjölda þeirra sem við veiðarnar
fást, svo og dekkskipanna, sem farið er
að nota við veiðarnar og gefa góða raun.
Þótt fiskaukningin sé svona mikil, fjölgar
fólkinu í landinu ekki nema sem svarar
Vé. Hins vegar fjölgar mikið fólkinu, sem
tekur þátt í veiðunum, og hefur búsetu
við sjóinn.
Vlh'uvöndun er mikilvægt takmark
Baldvin Einarsson var mikill nytsemd-
armaður en varð of skammlífur. Hann
gaf út ásamt Þorgeiri Guðmundssyni hið
merkilegasta tímarit Ármann á Alþingi.
I þriðja árg. ritsins bls. 173—182 ritar
Friðrik Sveinsson kaupmaður á Önundar-
firði „stutta ávísun til að verka klipfisk"
(byggð á 26 ára reynslu). Um ritgerð
þessa segir Baldvin Einarsson svo í for-
mála ritsins: „Þar svo mikill munur er
á verði á velverkuðum og illa verkuðum
fiski, þá eigum vér það víst að ritgerð
þessi verði sjávarbændum að miklu
gagni“.
Þessi grein er á margan hátt merkileg.
Þar talar auðsjáanlega maður, sem af
mikilli natni og nákvæmni hefur gert sér
far um að auka gæði vörunnar. Fyrst
hvernig þegar í byrjun þurfi að hreinsa
af fiskinum öll óhreinindi og vanda með-
ferðina allt frá því fiskurinn er dreginn
úr sjónum. Um söltunina, hvemig eigi að
breiða fiskinn og stakka honum og um-
stafla í óþurrkatíð. I greininni segir m. a.
svo: „Þá er fiskurinn þurr, er hann hef-
ur fengið hvítleitan lit bæði á roð og fisk;
haldi menn honum upp móti sólu, á hann
að vera hvarvetna gagnsær, og engir
dökkleitir blettir sjást, því þeir eru merki
til þess að fiskurinn er annaðhvort eigi
vel þurr, eða að hann hefur eigi fengið
nógan farg á réttri tíð“. Svo kemur um
meðferðina eftir að hann kemur í hús,
sem eigi að vera rakalaust. Hann segir,
að bátafiskurinn geti aldrei orðið eins
góð vara og þilskipafiskurinn, því að þar
komist hann strax í saltið, eftir að hafa
verið vel þveginn úr hreinum sjó. Hann
leggur mikla áherzlu á að hálsskera fisk-
inn strax, því að það hafi megin þýðingu
fyrir gæði vörunnar. Hann segist hafa
fengið eina skipshöfn sína (fyrir greiða-
semi) til þess að kverksigaskera allan
sinn fisk. Þegar þessi umræddi fiskur
hafi legið á víð og dreif innan um annan
1) þar af 3.000 af Vesturlandi og 2.400 af Norðurlandi.
2) þar af 15.800 af Suðurlandi.