Tímarit lögfræðinga - 01.01.1956, Side 62

önnur skjöl verið hafa en Gizurarsáttmáli ( eða yngri út-
gáfa af Gamla sáttmála) og skildagi sá, sem gerður var
við Gizurarsáttmála 1263, og krafðist þess, að konungur
uppfylti þar gefin heit um siglingar til Grænlands.1) Var
Friðrik II. upp frá þessu óþreytandi í því, að reyna að ná
sambandi við Grænland, og Kristján IV. sonur hans sömu-
leiðis, eftir að hann hafði tekið við stjórn. Sumarið 1605
ientu skip Kristjáns IV. á Vestur-Grænlandi. Viðleitni
þessara og síðari konunga til að halda uppi sambandi við
Grænland stendur því á rótum Gamla sáttmála.
Undir lok 16. aldar hófu íslendingar í ræðu og riti öfl-
ugan áróður fyrir því, að föstu sambandi yrði aftur kom-
ið á við Eystribyggð, og að yfirráðaréttur Islands og kon-
ungs þess yfir Grænlandi og löndum Islendinga í Vestur-
heimi yrði varðveittur. Helztu forvígismenn þessarar ís-
lenzku baráttu, næst fyrir Grænlandsför Hans Egedes,
voru Arngrímur Þorkelsson Vídalín (bróðir Jóns biskups)
d. 1704, og Þormóður Torfason (Torfæus). d. 1719. Hér
þarf ekki að rekja hinar ágætu tillögur og miklu verk
þessara manna og margra annarra slíkra. En því má
aldrei gleyma, að það var árangur af baráttu þessara Is-
lendinga og þess áhuga, er leiddi frá könnun ísl. fornrita,
er fleytti Hans Egede til Grænlands og hélt lífinu í starfi
hans á Grænlandi, eftir að Grænlandsfélagið í Björgvin
hafði gefizt upp.
Þann 5. febrúar 1723 „fól“ Friðrik IV. Grænlandsfé-
laginu í Björgvin ,,í 25 ár allt landið Grænland með öllum
sínum þar undir liggjandi löndum, ströndum og eyjum,
frá Cap Farvel eða Printz Christian, sem liggur á 60.
gráðu, að reikna, og eins langt og það í sinni lengd og
breidd, austur og vestur, suður og norður nær, svo að vjer
og vorir erfða-eftirkomendur um áður greindan tíma af
þessu landi ekkert meira viljum hafa oss og vorum kon-
2) Sjá rit min: „Grönlands statsretslige Stilling í Middelalder-
en“, Ósló 1928, bls. 179—186; og Rjettarstöðu Grænlands, nýlendu
íslands, Rvík 1947, I, bls. 485—493, II, 769—770, 1132—1136 írh.
56