Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Síða 42

af fordæmi lávarðadeildarinnar, bókstarfsskýringu Atkins
lávarðar í máli, sem áfrýjað var frá Ceylon. Var skýring-
unni beitt við reglugerð, sem fékk eftirlitsmanni vefnað-
ariðnaðarins á Ceylon (Cejdon Controller of Textiles) vald
til þess að afturkalla verzlunarleyfi hvaða vefnaðarvöru-
kaupmanns sem var, „ef hann befur réttmæta ástæðu til
að ætla, að kaupmaður sé óhæfur til þess að rækja starfa
sinn“. Skýring meirihlutans í Liversidgemálinu var varpað
fyrir róða, af því að hún hefði verið reist á neyðarástandi
vegna styrjaldarinnar, en það sjónarmið ætti ekki við i
seinna málinu.
2. Hin gullvæga regla (The Golden Rule) er þess efnis,
að breyta megi bókstaflegri merkingu orðanna til þess að
forðast endemis niðurstöðu, eða komast hjá ósamræmi
við önnur ákvæði sömu laga, sem geti leitt af þvi að beita
bókstafsreglunni. Mikill vafi er um þessa svokölluðu gull-
vægu reglu, þar sem fá dæmi eru til um notkun hennar.
Hún virðist vera gagnstæð bókstafsreglunni. Margir lög-
fræðingar telja því, að bún eigi þvi aðeins við, að einnig
sé um slika ósamkvæmni i lögum að ræða, að bókstafs-
reglan mundi hvort sem er ekki koma til greina.
3. Markmiðsreglan (The Mischief Rule) er reist á
Heydons máli (15846 3. Co. Rep. 7a, 76, sem kveður svo
á, að við skýringu á lögum ætti dómari að íhuga fjögur
atriði:
1. Hvernig var venjurétturinn um efnið, áður en lögin
voru sett? 2. Hver voru þau ámælisverk eða sá annmarki,
sem lögin höfðu ekki ákvæði um til varnaðar? 3. Hvaða
lagfæringu bafði þingið samþykkt og sett í lög til úrbóta ?
4. Hver er hin raunverulega ástæða til úrbótanna (þ. e.
markmið hinna settu laga). Lögin ætti þá að skýra þannig,
að ráðin væri bót á annmarkanum og lagfæringunni þokaö
áleiðis. Þessari reglu, sem bersýnilega veitir dómaranum
mest svigrúm við ihugun á markmiði laganna, má vissu-
lega beita, ef ósamræmi er svo mikið, að bókstafsreglan
er ónothæf. í reynd virðast dómarar þó oft nota þessa
104
Timarit lögfræðinga