Tímarit lögfræðinga - 01.12.1973, Síða 22

sem gengu í gildi 1. júlí s.l., og er því þegar þetta er ritað, lítil
reynsla komin á hið nýja kerfi, en mjög fróðlegt verður að fylgjast
með þróun þessara mála í Svíþjóð.
Hugmyndir
Þá verður loks vikið lítillega að hugmyndum um leiðir, sem til greina
kæmu, varðandi ókeypis lögfræðiaðstoð á Islandi.
Það skal tekið fram, að hér er einungis um frumhugmyndir að
ræða, sem lítt eru mótaðar.
1. „Sjúkrasamlagsfyrirkomulag“
í fyrsta lagi mætti hugsa sér nokkurs konar sjúkrasamlags-fyrir-
komulag þannig, að allir fengju ókeypis lögfræðiaðstoð á svipaðan hátt
og læknisþjónustu er háttað í dag, og lögmenn yrðu launaðir af því
opinbera.
Kosturinn við slíkt kerfi er að sjálfsögðu sá, að þar þyrfti ekki
að meta, hverjir hefðu réttinn og hverjir ekki, heldur næði það til
allra þegna þjóðfélagsins. Þá mundi hver fjölskylda væntanlega hafa
sinn heimilislögfræðing. Ókosturinn við þetta fyrirkomulag er hins
vegar sá, að það yrði mjög dýrt, og ljóst má vera, að þeir, sem best
eru stæðir fjárhagslega og mestar eignir eiga, myndu e. t. v. helst
þurfa á lögfræðiþjónustunni að halda. (Tekið skal fram, að um þetta
eru skiptar skoðanir, t. d. leiddi könnun sem gerð var í Osló í ljós, að
þörfin fyrir lögfræðiaðstoð væri mest hjá hinum tekjulægstu.) Það
getur hins vegar tæplega talist tilgangurinn með slíkri samhjálp,
að þeir hagnist mest á henni, sem fjárhaglslega þurfa síst á aðstoð-
inni að halda.
2. Sérstök stofnun
1 öðru lagi væri hugsanlegt að fara svipaða leið og farin er á hinum
Norðurlöndunum, þ. e. ákveðin stofnun sæi um þessa þjónustu og hún
yrði aðilum að kostnaðarlausu, svo fremi að þeir séu undir ákveðnu
lágmarki í eignum og tekjum. Kosturinn við þessa leið er sá, að hún
nær fyrst og fremst til þeirra, sem af fjárhagsástæðum og/eða fé-
lagslegum ástæðum eiga erfitt með að leita eftir lögfræðiaðstoð á
hinum frjálsa markaði. Ekki er nauðsynlegt að miða við fastákveðið
tekjuhámark, heldur mætti hugsa sér t. d., að þeir sem hefðu undir
450.000 kr. árstekjur hefðu endurgjaldslausa þjónustu, en úr því færi
framlag þess opinbera minnkandi, allt upp í t. d. 600.000 kr. Þannig
mætti draga úr þeim óþægindum, sem oft skapast, þegar draga þarf
20