Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Page 23

andi. Dómstólar nieta það hverju sinni, hvort brot sé svo stórfellt eða
hættulegt, að ástæða sé til refsihækkunar. Opinber ákæra er háð kröfu
þess, sem misgert er við, jafnvel þótt refsihækkunarástæður séu fyr-
ir hendi.
IX. Opinber frásögn af einkamálefnum annars manns.
1) 1 229. gr. alm. hgl. er lögð refsing við því að skýra opinberlega
frá einkamálefnum annars manns, án þess að nægar ástæður séu fyrir
hendi, er réttlæti verknaðinn. Samkvæmt greinargerð er ætlazt til, að í
þessari grein felist óbreytt regla 222. gr. hgl. 1869, þ.e.a.s. hins danska
texta þeirrar greinar, sem er réttari. 222. gr. hljóðar svo:
Að skýra svo frá opinberlega um hagi einstakra manna og heimilisástæður,
að það raski friði marma á milli, varðar sektum frá 5 rd. til 109 rd. eða einföldu
fangelsi allt að 3 mánuðum.
I danska textanum var notað orðalagið „personlige og huslige Forhold“,
eins og í dönsku hgl. 1866.
2) Andlag brots eftir 229. gr. er einkamálefni annars manns. Ætl-
azt er til, að þetta orðalag sé skilið á líkan veg og „personlige og huslige
Forhold“ í hgl. 1869, sbr. greinargerð. Hér er um eins konar vísi-
reglu að ræða, enda hlýtur mat á því, hvað telj ist einkamálefni, að fara
nokkuð eftir réttarvitund og aldaranda á hverjum tíma. Ekki verður
allt talið til einkamálefna nú, sem var það árið 1869. Meðal atriða,
sem áhrif geta haft á þetta mat nú á dögum, má nefna þjóðfélagsstöðu
þolanda, afstöðu hans sjálfs til málefnis svo og eðli málefnis og tengsl
þess við (aðra) almannahagsmuni. Eftir eðli málefnis og tengslum
þess við opinbera hagsmuni má greina að þrjú afbrigði, þótt skilin á
milli séu óljós: a) heimili og fjölskyldulíf, b) hrein persónumálefni,
c) fjármál, skattamál, atvinnumál o.fl.
Um málefni, er vai'ða heimili og fjölskyldulíf, er yfirleitt enginn
vafi. Til þeirra teljast t.d. mataræði fjölskyldu, heimilisvenjur, tóm-
stundagaman, svo sem lestur, spilamennska og iðkun íþrótta, kynlíf,
trúlofanir, skilnaðarmál, uppeldisvandamál og fjölskylduerjur. I Hrd.
XXXIX, bls. 1007, var því haldið fram af stefnanda máls, að birting
á nöfnum kynforeldra kjörbarns í óleyfi bryti í bága við vernd 229.
gr. Ekki var tekin afstaða til þessa atriðis í dóminum, enda refsikrafa
ekki gerð. Hrein persónumálefni eru t.d. framhjáhald, ástasamband
ógiftra aðila, leynileg trúlofun, sjúkdómar, persónulegar kenjar og sér-
vizka, sjálfsmorðstilraunir. Yfirleitt krefjast almannahagsmunir ekki
opinberrar frásagnar eða umræðna um slík málefni. Vafi kann að
161