Ægir - 01.09.1994, Blaðsíða 30

„Þörungar eru hitaeiningasnauöir en innihalda
mikið af steinefnum og vítamínum. Þeir eru stein-
efnaríkasta fæða sem völ er á. í lifanda lífi safna þör-
ungar í sig steinefnum sem getur orðið allt að 4 þús-
und sinnum meira í þeim sjálfum en hafinu í kring.
Það er einmitt vegna vítamína, trefjaefna, stein- og
snefilefna sem þörungar eru fyrst og fremst hafðir
sem matvæli. Þessi efni eru oft fjarlægð úr vestrænni
fæðu og þau ásamt fjölda annarra efna í þörungum
geta við neyslu unnið gegn menningarsjúkdómum.
Miðað við landplöntur eru þörungar prótein- og
kolvetnaríkir en fitusnauðir. Fitan er aðallega
fjölómettaðar fitusýrur. Kolvetni í þörungum eru
ólík kolvetnum í plöntum á landi hvað varðar gerð
og magn, sérstaklega þegar rætt er um rauð- og
brúnþörunga. Allt að helmingur kolvetna í þurrkuð-
um þörungum eru kolvetni. Þekktust eru þau kol-
vetni sem draga í sig vökva og mynda gúmmíkennd
efni, agar, alginsýru og karragínan. Þau nefnast
öðru nafni trefjaefni og eru stór hluti af kolvetnum
þörunga. Vitað er að algínsýra er eina þekkta efnið
sem getur komið í veg fyrir upptöku á geislavirku
Strontíum og algínöt og karraginan lækka kólesteról
í blóði."
Ólöf, sem nam þörungafræði í Svíþjóð, hefur ver-
ið að safna uppskriftum og kanna hagnýtar leiðir til
þess að koma þörungum inn á matseðilinn hjá ís-
lendingum. Karl Gunnarsson hjá Hafrannsókna-
stofnun og Rúnar Marvinsson matreiðslumaður
hafa komið að þessu máli í samvinnu við Ólöfu sem
einnig vinnur að því að kanna hvort markaösfor-
sendur séu fyrir íslenska þörunga í Japan.
„Það sem okkur langar til að gera í framtíðinni er
að koma saman bók fyrir almenning um nýtingu og
matreiðslu þörunga," sagði Ólöf í samtali við blaðið
en hún hefur kennt almenningi að finna, verka og
borða þörunga á námskeiði sem Náttúrulækningafé-
Iag íslands stóð fyrir.
„Best er að fara á stórstreymi í fjöru sem er fjarri
mengun frá þéttbýli, t.d. á vestanverðu Reykjanesi.
Þörungar finnast í grýttum fjörum i nánu sambýli
við annan sjávargróður, fiska, krabba og fjörulíf. Það
að fara í fjöru er því um leið mjög skemmtileg nátt-
úruskoðun. Það er auðvelt að læra að þekkja algeng-
ar tegundir og þó hægt sé að taka annað i misgrip-
um þá er það í versta falli ekki eins gott á bragðið en
ekki eitrað."
Þörungar eyða kólesteróli úr blóði og draga í sig
þungmálma. Ólöf benti á aö þó þetta væri holl fæða
væri hún best í hófi með öðru.
„Það er gott að nota þá í sósur og súpur og bragð-
bæta sjávarrétti með þeim. Þeir eru harðir undir
tönn ferskir en mýkjast upp við sítrónu- eða ediks-
sýru og em því tilvaldir í salöt." □
Dökksilfri
á íslandsmiðum
Eftir Gunnar Jónsson og Jónbjörn Pálsson.
Árið 1992 barst Hafrannsóknastofnun fisktegund sem
greinilega var ný á íslandsmiöum. Hér var um ab ræða teg-
und sem heitir á vísindamáli Diretinoides paritti en hefur
fengið nafnið dökksilfri á íslensku.
Fisk þennan veiddi togarinn Rauðinúpur ÞH í apríl 1992 á
220-238 metra dýpi í Litla djúpi undan SA-landi. Var fiskurinn
39 cm langur. Honum er lýst í bókinni íslenskir fiskar 2. útg.
1992. Árið 1993 fengust þrír svipaðir fiskar til viðbótar - einn
þeirra reyndar skammt utan 200 sjómílna markanna suðvestur
af landinu - og það sem af er þessu ári (1994 til mailoka) hafa
veiðst þrír (tafla 2). Fiskar þessir hafa allir reynst vera dökksilfrar
þegar farið var að rannsaka þá nánar en önnur fisktegund, svart-
silfri, líkist dökksilfra mjög í útliti og getur verið erfitt að greina
þá í sundur.
Tafla 1 Dökksilfri og svartsilfri
Dökksilfri Svartsilfri
Geislar á bakugga 26-29 24-28
Geislar á raufarugga 20-23 18-22
Tálknbogatindar á 1. boga 16-20 13-15
Kviöuggar Ná aö eöa lengra en aö 1. geisla raufarugga Ná ekki aö 1. raufaruggageisla
Dökksilfri telst til s.k. silfraættar, diretmidae, en af þeirri ætt
hafa fundist þrjár tegundir í NA-Atlantshafi, þ.e. marsilfri, Diret-
mus argenteus, svartsilfri, Diretmoides pauciradiatus og dökksilfri,
D. parini. Marsilfri fannst í júní 1954 í Rósagarði undan SA-landi
og e.t.v. annar í maí 1983 djúpt undan SV-landi. Hann er auð-
þekktur frá dökksilfra og svartsilfra m.a. í því að vera næstum
því kringlóttur að lögun en hinar tegundirnar eru meira spor-
öskjulaga. Þá verður marsilfri ekki stærri en 15 cm en dökk- og
svartsilfri geta orðið um 40 cm langir. Einsog þegar hefur verið
30 ÆGIR SEPTEMBER 1994