Ægir - 01.09.1994, Blaðsíða 40

gjörlega laus viö kólígerla árið 1988 en 1993 var þetta hlut-
fall oröið 46%.
Nú hefur örverudeildin hafið svipaða alhliða gerlafræði-
rannsókn á frystum fiski. Að sögn Hannesar er hér um tals-
vert viðamikið verkefni að ræða sem ætti að auka verulega
þekkingu manna á þessu sviði.
Fiskimjöl er á örverudeild eingöngu rannsakað með tilliti
til salmonellusýkinga en salmonella má ekki finnast í fiski-
mjöli sem flutt er frá íslandi. Salmonellumengun er vanda-
mál víða um land og sérstaklega í mjölvinnslu getur verið
erfitt að losna við hana. Tekið er a. m. k. eitt sýni úr hverj-
um 100 tonnum af mjöli í samráði við gæðasamband Félags
íslenskra fiskmjölsframleiðenda. Finnist salmonella í mjöl-
sýni þarf að endurvinna mjölið. Sérstök salmonelluúttekt í
vinnsluumhverfi hefur verið gerð í þrjú ár hjá aðilum gæða-
sambandsins.
Hjörleifur Einarsson: „Við viljum rannsaka með hvaða
hætti er hægt að ná fram hámarksárangri við þrif í mis-
munandi vinnsluferlum."
Tvö stærstu verkefni örverudeildar um þessar mundir eru
annars vegar samvinnuverkefni við norræna aðila og lýtur
að hreinlæti og þrifurn í fiskvinnslu og hins vegar verkefni
er nefnist geymsluþolsspár fyrir fisk. Hjörleifur Einarsson á
örverudeild hefur stýrt þessum verkefnum.
„í fyrra verkefninu má segja að við viljum fá fram meiri
skilvirkni í þrifum. Núverandi aðferðir skila ekki þeim ár-
angri sem æskilegt væri.Við viljum rannsaka með hvaða
hætti er hægt að ná fram hámarksárangri við þrif í mismun-
andi vinnsluferlum. Þetta tekur bæði til efna sem notuð eru
við þrifin, hönnunar og frágangs véla og vinnuumhverfis
og aðferða sem beita mætti til þess að fá sem fyrst úttekt á
árangri þrifanna." í seinna verkefninu er meginmarkmið að
geta spáð fyrir um geymsluþol á sjávarfangi sem geymt er
við mismunandi og breytileg skilyrði. Þetta verkefni er unn-
ið í samvinnu við nokkrar þjóðir, innan EES. Bæði þessi
verkefni eru styrkt af Rannsóknaráði ríkisins.
Aukin samkeppni í rannsóknaþjónustu hefur orðið til
þess að sjálfstæðar skoðunarstofur keppa við þjónustu þá
sem örverudeildin veitir. Þannig hefur nú Sölumiðstöö
hraðfrystihúsanna ákveðið að beina viðskiptum sínum ann-
að. Rannsóknir fyrir þennan eina viðskiptavin voru tæpur
þriðjungur af þjónustumælingum örverudeildar. Sértekjur
deildarinnar af þjónustumælingum munu dragast samsvar-
andi saman. Hvernig mun deildin bregðast við þessum
breyttu aðstæðum?
„Fyrst og fremst með því að leitast við að afla fleiri verk-
efna á rannsóknasviði sem fjármögnuð væru af erlendum
og/eða innlendum sjóðum," sagði Hannes Magnússon
deildarstjóri í samtali við Ægi. Varðandi þjónustumælingar
er nú verið að kanna leiðir til að minnka kostnað við sýna-
rannsóknir og stytta afgreiðslutímann. í þessu skyni höfum
við gert tilraunir með svokallað Malthus-tæki en með því er
t.d. hægt að stytta afgreiðslutíma úr fjórum dögum í tvo
þegar gáð er að salmonellu í sýnum. Við erum að kanna
fleira í aðferðafræði við örverumælingar, s.s. gerlatalningu á
klukkustund með nýjum aðferðum. Með þessu stefnum við
að því að verða samkeppnishæfari án þess að það komi nið-
ur á gæðum rannsóknanna."
Hannes sagði að fráleitt væri af hálfu hins opinbera að
ætla starfsemi eins og þessari að reiða sig svo mikið á sér-
tekjur. Hann taldi allt frumkvæði í rannsóknum glatast og
of mikill tími og orka færi í fjármálavafstur sem vísinda-
mönnum væri einatt framandi.
„Þetta rænir okkur, að mínu mati, of mikið vísindalegu
frumkvæði."
Jónas Bjarnason
forstööumaður almennrar efnafræðideildar
RANNSÓKNIR Á
ÍSLENSKU SJÁVARFANGI
Jónas Bjarnason veitir almennri efnafræðideild Rann-
sóknastofnunar fiskiðnaðarins forstöðu. Á deildinni starfa 9
manns, 3 efnafræðingar, 3 matvælafræðingar og sérhæfðir
rannsóknamenn. Verksvið almennrar efnafræðideildar
skiptist einkum í tvennt, annars vegar eru þjónustumæling-
ar sem nema um helmingi umsvifa deildarinnar og hinsveg-
ar ýmsar rannsóknir sem eru flestar unnar í samvinnu við
ýmis fyrirtæki í fiskiðnaði.
„Við framkvæmum mælingar á flestum íslenskum sjávar-
afurðum. Stærstan þátt eiga fiskimjölsframleiðendur en
ýmsar mælingar á lýsi og mjöli eru fyrirferðarmiklar og taka
nær allan tíma þriggja starfsmanna. Efnainnihald þarf að
kanna nákvæmlega. Verömætin fara eftir innihaldinu og
auk þess þarf að líta eftir ýmsum efnum sem ekki mega fara
fram úr ákveðnum mörkum. Gerist það þarf framleiðand-
40 ÆGIR SEPTEMBER 1994