Tímarit lögfræðinga - 20.11.1993, Síða 26

Þau liggja í þagnargildi nema auðvitað gagnvart þeim sem málið varðar.
Þróunin hefur aftur á móti verið sú, að lagaþrætur, dómsmál og jafnvel mála-
tilbúnaður lögmanna hafa verið í vaxandi mæli kynnt í fjölmiðlum. Fjölmiðlar
fylgjast grannt með lögregluskýrslunt og fjölmiðlar hringja óspart í lögmenn
sem eru í forsvari fyrir umbjóðendur. Lögmenn eru ófeimnari en áður við að
lýsa skoðunum sínum, halda uppi málflutningi opinberlega og lýsa jafnvel
afstöðu sinni til dóma. Segja má að lögfræðingar hafi komið sjálfum sér á
framfæri með þessum hætti og sumir þeirra eru nánast eins og stóri dómur
eða rödd lagann og réttvísinnar. Fjölmiðill hringir í viðurkenndan og
skrafhreyfinn lögfræðing og sá kemur á sjónvarpsskjáinn eða á síður blaðsins
og fær ókeypis auglýsingu fyrir fróðleik sinn og röksemdir. Ur þessu eru
orðnir tískulögfræðingar.
Dómarar eru heldur ekki lengur óhultir. Fjölmiðlar elta þá uppi og gefa
þeim ekki grið. Við sáum á dögunum að umræða um tiltekið fíkniefnasmygl
og langan drátt á dómsniðurstöðu varð beinlínis til þess að það mál var
afgreitt.
Á sama tíma og þetta gerist fjölgar dómsmálum. Ég hef að vísu engar
tiltækar skýrslur eða tölur þar að lútandi en varla fer á milli mála að
auðgunarbrotum, sifjaspellsmálum og öðrum hegningarlagabrotunr fjölgar ört
í örvingluðu þjóðfélagi. Gjaldþrotamál, flókin fjármálaleg og viðskiptaleg
deiluefni eru algeng og ágreiningur út af hjónaskilnuðum, forræðismálum og
bamaverndarmálum er tíðari. Með opnara samfélagi, ágengni fjölmiðla og
vaxandi bersögli, fer ekki hjá því að afskipti lögfræðinga verði meira áberandi
og afdrifarrkari. Allt gerir þetta hlutverk lögfræðingsins erfiðara, að því leyti
að hann starfar fyrir opnum tjöldum, hann er að kljást við mál sem
almenningur fylgist með og hefur skoðun á. Siðferði lögfræðinga er undir
smásjá, hvort sem þeint líkar betur eða verr.
Þessi mikla athygli gerir kröfur til lögfræðinga. Þær kröfur snúast um
heilindi þeirra og siðferðisgreind. Hún eykur sanrkeppni þeirra í milli, hún
gerir lögfræðinga að frægum fjölmiðlapersónum. Perry Mason hefur hafið
innreið sína í íslenskt samfélag. Og Matlock. Já, ég minnist á þá félaga.
Sjónvarpið hefur gert þær persónur frægar, en þeir Mason og Matlock eru
ekki einir um það. Meðal vinsælustu dagskrárþátta sjónvarps eru einmitt þættir
um lögreglumál, um réttarhöld, um snjalla lögfræðinga sem sækja mál og
verja, góði lögfræðingurinn á móti vonda lögfræðingnum. Þetta hefur áhrif á
ímynd lögfræðinga og málflutningsmanna. Og það kemur vel á vondan að
einn besti sjónvarpsþáttur senr ég hef fylgst nteð var framhaldsþáttur í
Ríkissjónvarpinu og hét Sökudólgurinn. Og hver var sökudólgur annar en
lögmaðurinn snjalli og hæstaréttardómarinn? Góð auglýsing það! Sérstaklega
vegna þess að áhorfendur trúðu öllu illu á hann, klókan bragðarefinn og
lagadjöfulinn.
Hvaða mynd hefur íslenskur almenningur af lögfræðingum? Ef við tölum
um hina neikvæðu mynd, þá felst hún helst í því að lögfræðingar eru dýrir,
24