Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Side 24

sýndist mér að tölvuvæðingin væri komin í Portland. Oregon, en þar hafði
verið unnið markvisst að því að samræma alla tölvunotkun í dómstólum
ríkisins og sömu forrit hvarvetna notuð. Þar höfðu dómstólamir verið
samtengdir þannig að þeir gátu aflað upplýsinga hver hjá öðrum með tölvum
sínum og einstökum stjómarstofnunum var einnig heimilaður aðgangur að
þessu tölvukerfi að ákveðnum skilyrðum fullnægðum. Átti það jafnt við
upplýsingar um rekstur einstakra dómsmála og fjármál dómstólanna.
Ákveðnar upplýsingar voru þó undanskildar almennum aðgangi, s.s. bams-
faðernismál, mál sem varða geðheilsu manna og fleiri tegundir mála sem
viðkvæm kunna að vera aðilum þeirra.
Hvergi sá ég tölvur notaðar í dómsölum og segulbönd eru lítið notuð. Skylt
er að færa til bókar hvert einasta orð sem sagt er þegar aðalflutningur máls
fer fram. Það gerir hraðritari og eru hraðritunarvélamar mikil töfratæki í
augum þeirra sem ekki þekkja til þeirra. Hraðritaranum er ekki lesið fyrir
heldur ritar hann niður allt það sem sagt er og síðar er það ritað með
venjulegum hætti ef þörf krefur. Nú hafa víða verið tekin í notkun tölvuforrit
sem þýða hraðritunarletrið og getur þá textinn birst á tölvuskjá jafnóðum og
hann er ritaður og síðan er hægt að prenta hann á tölvuprentara.
Myndbönd eru notuð í nokkrum mæli einkum þegar skýrslur eru teknar af
aðilum og vitnum utan réttar, en fyrr var frá því greint að lögmönnum er
heimilt að yfirheyra vitni og aðila utan réttar, undir umsjón ritara sem dómstóll
leggur til eða fyrirtæki sem löggilt hafa verið til þess að annast skýrslutökur
af þessu tagi, en þær nefnast „depositions“. Þessi myndbönd eru síðan sýnd
kviðdómendum og dómurum og sparar þetta að sjálfsögðu mikinn tíma í
dómsölum.
VI. FRAMTÍÐARSÝN
Sem fyrr segir er engin heildarstjóm yfir ríkjadómstólunum. Þjóðarmiðstöð
ríkjadómstólanna hefur ákveðna yfirsýn yfir dómstólakerfið og gerir tillögur
til úrbóta, en hefur ekkert vald til framkvæmda. Úrbætur eru því undir vilja
stjómvalda í hverju ríki komnar. f Maine hefur verið lögð mikil vinna í að
móta stefnu um framtíðarþróun réttarkerfisins þar og áætlun hefur verið gerð
um það hvernig stefnunni verði komið í framkvæmd. Margir komu að því
verki og skiluðu um það skýrslu í ársbyrjun 1993, en skýrslan er nefnd „New
Dimensions for Justice“. Hér skulu nokkur atriði nefnd sem sett eru fram í
skýrslunni.
Þar segir að réttarkerfi framtíðarinnar eigi að vera þægilegt, fljótvirkt,
auðskilið og ódýrt. Sú þjónusta sem dómstólar og lögmenn veiti eigi að vera
samræmd og fjármögnuð með þeim hætti að hver sá sem hennar þarfnist verði
hennar aðnjótandi án tillits til greiðslugetu. Þar skuli allir eiga sama kost,
hver sem j^jóðfélagsleg staða þeirra sé. Þá þurfi að koma upp fjölbreytilegri
möguleikum til lausnar deilum og ágreiningi og eigi þeir möguleikar ekki að
18