Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Page 37

gert ráð fyrir því að ekki sé alltaf unnt að sækja í einu máli allar sakir á
hendur manni.
Telja verður einnig að beiting 78. gr. almennra hegningarlaga hér sé til
hagsbóta fyrir brotamann því að hún auðveldar hraðari afgreiðslu mála og
tryggir það jafnframt að sakbomingi er að lokum í einu lagi dæmd refsing
fyrir öll brotin.
Rétt er að taka fram, að fyrir lagbreytinguna kom þessi spuming síður upp.
Dómarar kynntu sér ekki alltaf hvort sakbomingar ættu ólokin mál hjá
lögreglu en nú er þetta eitt af þeim atriðum, sem sjálfsagt er að sækjandinn
geri grein fyrir í dómi.
Nú hefur sá háttur verið tekin upp, að Rannsóknarlögregla ríkisins tilkynnir
Ríkissaksóknara ef menn eiga fleiri óafgreidd mál hjá lögreglu en send eru
Ríkissaksóknara til meðferðar hverju sinni. Akærandi getur með símtali aflað
sér upplýsinga um stöðu mála og ákveðið samkvæmt því hvort hagkvæmt sé
að bíða eftir þeim málum sem enn eru í rannsókn eða höfða mál strax. Þetta
gæti leitt til þess að ákærandi gæti komist að þeirri niðurstöðu að láta ólokin
mál sakbomings hjá lögreglu niður falla samkvæmt heimild í d-lið 2. mgr.
113. gr. oml., þ.e. „ef svo stendur á sem í 78. gr. almennra hegningarlaga
segir að ætla verði að ekki yrði um frekari refsingu að ræða þótt sakfellt
yrði“. Þessi heimild ákæruvalds er nýmæli sem byggir enn á meginreglunni
um hraða málsmeðferð og segir ótvírætt til um vilja löggjafans.
Ég tel að koma megi þessum erfiðu „bandormum“ mun fyrr í dóm í áföngum
eftir því sem hentugast er hverju sinni og stytta þannig til muna þann tíma
sem það tekur að koma málunum fyrir dóm. Hér reynir á samhæfð vinnubrögð
Ríkissaksóknara og rannsóknarlögreglu og upplýsingastreymi, sem hefur
reyndar aukist eftir að farið var að sækja játningarmál fyrir dómi. Hafa breytt
vinnubrögð þegar leitt til skjótari afgreiðslu þessara mála.
Samvinna rannsóknarlögreglu og ákæruvalds hefur alltaf verið góð að þessu
leyti, hér má þó enn um bæta enda um sameiginlega hagsmuni að ræða.
III. 1 Tékkamisferli
Ég tel óhjákvæmilegt að staldra örstutt við þessa tegund brota. Fjöldi
tékkamála er svo mikill að segja má að manni virðist oft sem rannsóknar-
lögregla og starfsmenn Ríkissaksóknara séu hreinlega að drukkna í þeim. Áður
fyrr voru þjófnaðir lang umfangsmesti málaflokkur játningarmála eins og þau
eru reyndar í nágrannalöndum okkar. Á síðasta ári voru af hálfu Ríkissak-
sóknara gefnar út í þjófnaðarmálum 153 ákærur en 169 fyrir skjalafals, sem
er að mestum hluta notkun á fölsuðum tékkum. Þá er einnig mjög mikið um
málshöfðanir vegna tékkasvika. Hér höfum við Islendingar sérstöðu. Tölur
segja okkur ekki allt því að rannsókn tékkamála er tímafrek og í þessum
flokki brota myndast oft þessir erfiðu „bandormar“ þegar margir menn standa
saman að brotum.
31