Tímarit lögfræðinga - 01.04.1994, Side 44

einu. Slíkur vitnalisti er vísbending um það sem viðkomandi gætu borið verði
þeir kvaddir fyrir dóm. Þetta ætti að nægja ákæruvaldinu til að taka ákvörðun
um hvort mál skuli höfðað eða ekki enda er játning hins kærða studd gögnum
og öll tiltæk sönnunargögn fyrir hendi, sem er nægilegt á þessu stigi málsins.
Það þarf ekki að taka fram að í alvarlegri málum, þar sem framburður vitna
hefur verulega þýðingu fyrir sönnun, þá er að sjálfsögðu eðlilegt að taka
rækilega vitnaskýrslu. Þetta fyrirkomulag sem lýst var, á við í fleiri málum
en játningarmálum og er óhætt að fullyrða að það myndi flýta verulega með-
ferð mála hjá lögreglu. Slík vinnubrögð tíðkast hjá öðrum þjóðum, til dæmis
Dönum og því skyldi það ekki mega gagnast okkur hér.
Með sömu sjónarmið að leiðarljósi má einnig halda því fram að þetta
fyrirkomulag við yfirheyrslur mætti, a.m.k. í sumum málum, viðhafa gagnvart
sakbomingi. I stað þess að kalla mann fyrir með formlegum hætti að viðstödd-
um réttargæslumanni og votti yrði rætt við hann þar sem hann hittist fyrir og
jafnvel í síma og um það gerð lögregluskýrsla.
Það þarf að að sjálfsögðu setja fram ákæru í máli sem fær slíka flýtimeðferð
enda er ákæran grundvallargagn í meðferð játningarmáls fyrir dómi, sbr. 135.
gr. laganna um meðferð opinberra mála. Málinu mætti síðan ljúka eftir
reglunum í 125. gr. laganna, þannig að málið verði dómtekið og kveðinn upp
dómur án þess að aðrir komi fyrir dóm en ákærði og verjandi hans. Að
sjálfsögðu er við það miðað, eins og áður sagði, að játning sé skýlaus, studd
gögnum og ekki ástæða til að draga í efa sannleiksgildi játningarinnar. Það
er óþarfi að óttast það að réttur sakbomingsins verði fyrir borð borinn, hann
hefur verjanda sér til aðstoðar þegar málið er tekið til endanlegrar afgreiðslu
fyrir dómi.
Um hugsanlega áfrýjun á slíkum dónti þarf ekki að fjalla, sakbomingur
hefur væntanlega þann rétt að áfrýja málinu. Hins vegar má spyrja hvort
líklegt sé, að sakbomingur í dæmigerðu játningarmáli, sem hefur skýlaust
játað þá háttsemi sem hann er sakaður um og hefur notið aðstoðar réttar-
gæslumanns við lögreglurannsókn og verjanda fyrir dóminum, muni þá óska
áfrýjunar nema til endurskoðunar á refsiákvörðun.
Annað atriði sem rétt er að nefna er starfsskipting og/eða samvinna milli
hinnar almennu lögreglu annars vegar og rannsóknardeilda eða Rannsóknar-
lögreglu ríkisins hins vegar. Mörg af þeim málum sem byrja hjá hinni almennu
lögreglu má afgreiða sem játningarmál með þeim hætti sem rakið hefur verið.
Algengt er að mál upplýsist strax á vettvangi, almennur borgari eða lögregla
stendur menn að verki. Dæmi má nefna, gripdeild eða búðarhnupl, þjófnaði
og innbrotsþjófnaði, rninni háttar eignaspjöll o.fl. Lögregla kemur að þessum
málum á frumstigi, tjóni er afstýrt eða það mjög takmarkað. Frekari rann-
sóknar er þá ekki þörf til að ákæruvald geti tekið ákvörðun um framhald
málsins. Eins og nú er háttað, a.m.k. hér á höfuðborgarsvæðinu, eru slík mál
hins vegar send til rannsóknardeildar eða RLR og úti á landi fara slík mál að
einhverju leyti til rannsóknardeildanna þar sem þær eru.
38