Tímarit lögfræðinga - 01.02.1998, Page 36

verk stjómmálamanna að svara því og taka ákvörðun um, „hver skuli eiga
veiðiheimildir“ og með hvaða hætti, eins og nánar verður vikið að síðar. Við þá
ákvarðanatöku skipta auðvitað miklu máli pólitísk viðhorf, lögfræðilegar for-
sendur og samfélagsleg sjónarmið og markmið í víðtækum skilningi, þ.m.t.
efnahagslegar aðstæður í þjóðfélaginu á hverjum tíma.
Rétt er að geta þess strax í upphafi, að viðfangsefni það, sem hér er til um-
fjöllunar, hefur lítið verið rannsakað af íslenskum lögfræðingum. Athyglisvert
framlag til þeirrar umræðu er þó að finna í ritgerð Tryggva Gunnarssonar hæsta-
réttarlögmanns, sem birtist í Tímariti lögfræðinga, 2. hefti 1989, undir heitinu:
Stjómarskráin og stjómun fiskveiða og búvöruframleiðslu. Eins skrifuðu þeir
Tryggvi og Sigurður Líndal prófessor merka álitsgerð um þetta efni fyrir sjávar-
útvegsnefnd Alþingis, þegar fmmvarp til núgildandi fiskveiðistjómunarlaga var
til meðferðar á Alþingi.1 Var með framlagi þeirra tvímenninganna lagður traustur
gmndvöllur að lögfræðilegri umræðu um þetta mál, en vissulega hefur nokkurt
vatn til sjávar mnnið frá því þeir settu fyrst fram skoðanir sínar.2
I allri umræðu um það, sem hér er nefnt eignarhald á veiðiheimildum, verður
að hafa í huga, að lagaákvæði um það efni eru ekki að öllu leyti skýr, og dóms-
úrlausnir, sem varða álitaefnið, em fáar, og engin þeirra sker beinlínis úr um
eignarhaldið. Loks verður ekki fram hjá því horft, að í umræðum um þetta mjög
svo viðkvæma mál greina menn lítt að í hita leiksins tilfinningar sínar annars
vegar og lögfræðilegar staðreyndir hins vegar. Umfjöllunin í þessari grein verð-
ur hvorki tilfinningaleg né hún grundvölluð á stjómmálaskoðunum af neinu
tagi, heldur fyrst og fremst byggð á lögfræðilegum sjónarmiðum og hugleiðing-
um höfundarins.
Við umfjöllun um það, hver fari með eignarrétt eða eignarhald á veiðiheim-
ildum staðnæmast menn eðlilega við 1. gr. laga nr. 38/1990 um stjóm fiskveiða.
Þar segir:
Nytjastofnar á íslandsmiðum eru sameign íslensku þjóðarinnar. Markmið laga þess-
ara er að stuðla að vemdun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta
atvinnu og byggð í landinu. Uthlutun veiðiheimilda samkvæmt lögum þessum mynd-
ar ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði einstakra aðila yfir veiðiheimildum.
1 Alþt. 1989-1990, 352. mál, þskj. 609.
2 Þá skal hér einnig nefnd ritgerð Sigurðar Líndal: Hver á fiskimiðin - útgerðarmenn eða þjóðin?
sem birtist í Stefni 1991, 2.-3. tbl., bls. 12, og ritgerð Skúla Magnússonar lögfræðings: Um stjóm-
skipulega eignarréttarvemd aflaheimilda, sem birtist í 2. tbl. Úlfljóts í desember 1997, bls. 588-618.
Að auki skulu nefndar eftirtaldar greinar, sem birtust í Úlfljóti, 2. tbl. 1995 og tengjast viðfangs-
efninu: Sigurður Líndal: Hvert er efnislegt inntak 1. ml. 1. gr. laga nr. 38/1990 um stjóm fisk-
veiða?, bls. 198; Skúli Magnússon: Nýtur fiskveiðiréttur í sjó eignarréttarvemdar sem atvinnurétt-
ur?, bls. 198; Jón Steinar Gunnlaugsson: Geta aflaheimildir talist eign í skilningi 67. gr. Stjóm-
arskrár? Hvaða þýðingu hefur 3. ml. 1. gr. laga nr. 38/1990 um stjóm fiskveiða í þessu sambandi?,
bls. 200; Þorgeir Orlygsson: Er aflahlutdeild hæft andlag veðsetningar og ef svo er, með hvaða
hætti verður hún veðsett?, bls. 206; Jónas Haraldsson: Er rétt að heimila veðsetningu aflaheim-
ilda?, bls. 203.
30