Tímarit lögfræðinga - 01.10.2001, Blaðsíða 5

og stjórnmálaleg réttindi, sem var fullgiltur af íslands hálfu 22. ágúst 1979 (Stjórn-
artíðindi C nr. 10/1979) og fyrrnefnds alþjóðasamnings um efnahagsleg, félagsleg og
menningarleg réttindi. I samræmi við það, sem að ofan greinir, er fallist á þá kröfu
gagnáfrýjanda, að viðurkennt verði að óheimilt hafí verið að skerða tekjutryggingu
örorkulífeyrisþega í hjúskap frá 1. janúar 1999 á þann hátt sem gert er í 5. mgr. 17.
gr. laga nr. 117/1993, sbr. 1. gr. laga nr. 149/1998.
I niðurstöðu minnihlutans segir hins vegar:
Af öllu þessu verður örugglega ráðið, að löggjafinn sé bær til að meta, hvernig tekjur
maka örorkulffeyrisþega komi til skoðunar, þegar þeirri skyldu stjórnarskrárinnar er
fullnægt að tryggja þeim öryrkjum lögbundinn rétt til aðstoðar, sem ekki geta nægi-
lega séð fyrir sér sjálfir. Ekki eru efni til, að dómstólar haggi því mati, enda hefur
ekki verið sýnt fram á með haldbærum rökum, að staða öryrkja í hjúskap geti
vegna tekna maka orðið á þann veg, að stjórnarskrárvarinn réttur þeirra til
samhjálpar sé fyrir borð borinn (leturbreyt. höf.). Alþingi var þannig fyllilega
innan valdheimilda sinna, þegar það ákvað í 17. gr. laga nr. 117/1993 um almanna-
tryggingar, sbr. lög nr. 149/1998, að tekjur maka gætu haft áhrif á tekjutryggingu ör-
yrkja til lækkunar.
Á málþingi Lögfræðingafélags íslands um mörk löggjafarvalds og dóms-
valds, sem haldið var 28. september sl., var á það bent af einum fyrirlesaranna,
Ragnhildi Helgadóttur doktorsnema, að svo virtist sem ekki hefði reynt á það
fyrr en í öryrkjamálinu hvort lög samrýmdust 76. gr. stjómarskrárinnar og væri
dómurinn að því leyti nýjung, en fæli ekki í sér fráhvarf Hæstaréttar frá fyrri
stefnu.
Þá benti sami fyrirlesari á það sem fram kemur í atkvæði minnihlutans að
hann virðist leggja mat á það hvort almannatryggingalögin hafi brotið í bág við
stjórnarskrána, sbr. þá málsgrein í minnihlutaatkvæðinu sem er feitletruð hér að
framan.
Nú ber að fara sparlega með skýringar en ekki virðist fjarri lagi að niðurstaða
beggja hluta Hæstaréttar sé í raun sú að gefa stjómarskrárákvæðunum efnisinn-
tak. Meirihlutinn telji hins vegar þá bótafjárhæð sem um var deilt neðan ein-
hverra ákveðinna marka en minnihutinn ofan þeirra sömu marka eða einhverra
annarra.
Það er ekkert sem segir að löggjafanum beri að vera góður við alla, hann má
vera vondur almennt og vondur við suma, a.m.k. innan vissra marka. Sé fá-
ránlegt dæmi tekið og sagt sem svo að löggjafinn hefði ákveðið að bætur til ör-
yrkja í hjúskap skyldu nema kr. 1.000 á mánuði, klippt og skorið. Væri ör-
yrkjum í þeirri stöðu engin vörn í stjórnarskránni? Það er ljóst að dómur
meirihluta Hæstaréttar hefði gengið á sama veg og ekki verður betur séð en í
því tilviki hefði minnihlutinn að öllum líkindum verið á sama máli. Væri svo þá
hlýtur að mega skilja dóm Hæstaréttar í öryrkjamálinu á þann veg að allir
dómendur, sem sátu í dóminum í því máli, telji Hæstarétti heimilt að ákvarða
153