Tímarit lögfræðinga - 01.10.2001, Blaðsíða 36

laga, svo og 2. mgr. 18. gr. eldri reglugerðar. Samkvæmt gildandi lögum erþetta
með sama hætti, sbr. b lið 2. mgr. 11. gr.86 Það er því grundvallaratriði að
ákvarða umhverfisáhrifin þar sem umfang þeirra er forsenda þess hvort fallist
er á eða lagst er gegn viðkomandi framkvæmd í úrskurði Skipulagsstofnunar
samkvæmt gildandi lögum.87
7.2 Bindur úrskurður Skipulagsstofnunar leyfisveitanda?
Urskurður Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum kveðinn upp í
samræmi við 2. mgr. 11. gr. laga nr. 106/2000 virðist vera heimildarákvörðun,
en er þó ekki leyfi til framkvæmda né ætlað að vera það.88 Þetta kemur skýrt
fram við skoðun á gildandi lögum, einkum 1. mgr. 16. gr. um leyfi til fram-
86 Rétt er þó að benda á að orðalag a liðar 2. mgr. 11. gr. gildandi laga útilokar í sjálfu sér ekki
þann möguleika að hægt sé að fallast á framkvæmd jafnvel þótt hún hafi í för með sé umtalsverð
umhverfisáhrif. Hins vegar bendir ekkert í lögskýringargögnum til þess að ætlunin hafi verið að
breyta þeirri framkvæmd sem var í gildistíð eldri laga.
87 Sjá einnig umfjöllun Þorgeirs Orlygssonar um opinberar takmarkanir á eignarréttinum sem
leiða af ákvæðum laga og nefnir hann lög nr. 63/1993 um mat á umhverfisáhrifum sem dæmi. Það
er niðurstaða hans að heimildir stjórnvalda til takmörkunar samkvæmt lögunum séu víðtækar og að
það hafi grundvallarþýðingu við mat á umhverfisáhrifum að kanna hvort framkvæmdum fylgi um-
talsverð umhverfisáhrif. Jafnframt geti verið erfitt að sjá fyrir með vissu hvort framkvæmdir háðar
mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögunum verði heimilaðar. Þorgeir Örlygsson: Kaflar úr
eignarétti I. Viðfangsefni eignaréttar. íslenskt forráðasvæði. Fasteignir. Handrit. Reykjavík 1998,
bls. 13-14.
88 Leyfi fyrir matsskyldum framkvæmdum eru gefin út af mörgum opinberum leyfisveitendum og
verður nú nokkurra dæma getið. Hollustuvernd ríkisins eða viðkomandi heilbrigðisnefnd gefa út
starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun í samræmi við 6. gr. laga nr.
7/1998 um hollustuhætti og mengunarvamir og reglugerð nr. 785/1999 um starfsleyfi fyrir atvinnu-
rekstur sem getur hal't í för með sér mengun. Náttúruvernd ríkisins gefur úr leyfi ef viðkomandi
framkvæmdir eru á friðlýstum svæðum í samræmi við 60. gr. laga nr. 44/1999 um náttúruvemd og
ákvæði einstakra friðlýsingarskilmála. sbr. auglýsingar þar að lútandi, og stofnunin gefur einnig út
leyfi vegna tiltekinna framkvæmda á gildissvæði laga nr. 36/1974 um vemdun Mývatns og Laxár
í Suður-Þingeyjarsýslu í samræmi við 3. gr. þeirra, sbr. og reglugerð nr. 136/1978 um framkvæmd
laga nr. 36/1974 um verndun Mývatns og Laxár í Suður-Þingeyjarsýslu. I samræmi við 27. gr.
skipulags- og byggingarlaga gefur viðkomandi sveitarstjóm út framkvæmdaleyfi vegna meiri háttar
framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess og ekki eru háðar byggingarleyfi og
skulu þessar framkvæmdir vera í samræmi við skipulagsáætlanir og úrskurð um mat á um-
hverfisáhrifum þar sem það á við. Um rannsóknar- og nýtingarleyfi vegna auðlinda í jörðu fer sam-
kvæmt lögum nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu, sbr. ákvæði VIII. kafla
laganna og eru viðkomandi leyfi gefin út af iðnaðarráðherra. Einnig má nefna leyfi til þess að leita
að efnum til hagnýtingar á, í eða undir hafsbotninum utan netlaga, sbr. 2. gr. laga nr. 73/1990 um
eignarrétt íslenska ríkisins að auðlindum hafsbotnsins, og eru leyfin gefin út af iðnaðarráðherra, svo
og leyfi til að taka eða nýta efni af hafsbotni eða úr honum, sbr. 3. gr. sömu laga. Loks má nefna
lög nr. 60/1981 um raforkuver sem innihalda nokkrar virkjanaheimildir sem iðnaðarráðherra veitir,
sbr. 1. gr. laganna. Að lokum verða nefnd lög nr. 58/1998 um þjóðlendur og ákvörðun marka eign-
arlanda, þjóðlendna og afrétta. Samkvæmt þeim er m.a. gert ráð fyrir því að leyfi forsætisráðherra
þurfi til margskonar afnota og nýtingar náttúruauðlinda í þjóðlendum, sbr. 2. mgr. 3. gr. þeirra laga.
Oft er það svo að fleiri en eitt leyfi þurfa að liggja fyrir áður en viðkomandi framkvæmd og eða
rekstur getur hafist sem getur að sjálfsögðu haft ákveðnar lagalegar afleiðingar í för með sér en ekki
verður sérstaklega vikið að þeim hér.
184