Tímarit lögfræðinga - 01.10.2001, Síða 12

(i) umhverfisáhrif þeirrar framkvæmdar sem lögð er til,
(ii) öll umtalsverð umhverfisáhrif sem ekki er hægt að koma í veg fyrir, verði af
framkvæmdinni,
(iii) aðra kosti en þann sem lagður er til,
(iv) sambandið á milli staðbundinnar, skammtíma notkunar á umhverfi mannsins og
viðhalds og aukningar á langtíma framleiðslu þess, og
(v) alla óafturkræfa og óbætanlega notkun auðlinda sem framkvæmdin mun varða
verði hún framkvæmd.
Framkvæmdin samkvæmt NEPA lögunum hefur verið með þeim hætti að
hlutverk dómstóla hefur einkum verið að skera úr um skyldu til að láta fara
fram mat á umhverfisáhrifum vegna tiltekinna framkvæmda og hvort upplýs-
ingar í matsskýrslum hafi verið fullnægjandi og hafa dómstólar haft afgerandi
áhrif á þróun þeirra viðmiða og meginreglna sem mat á umhverfisáhrifum
byggir á.12 Jafnframt hefur mat á umhverfisáhrifum samkvæmt ofangreindum
lögum leitt til þess að í einhverjum tilvikum hefur verið hætt við áætlaðar fram-
kvæmdir vegna þess að mat á umhverfisáhrifum hefur staðfest umtalsverð um-
hverfisáhrif þeirra en meirihluti framkvæmda hefur sætt breytingum í kjölfar
rnats á umhverfisáhrifum.13 Athyglisvert er að dómsmálum vegna mats á um-
hverfisáhrifum samkvæmt NEPA lögunum hefur fækkað.14 Upplýsingar sem
þessar eru teknar hér með varúð. Þó reynist vera sambærilegt hlutfall á milli
fjölda framkvæmda sem koma ti! mats og þeirra dómsmála sem hafa gengið.
Þessar upplýsingar geta gefið vísbendingu um margt, m.a. meiri reynslu í gerð
mats á umhverfisáhrifum, minni áhuga almennings á umhverfismálum, betri
umhverfislöggjöf almennt séð, o.fl.
Ohætt er að segja að NEPA lögin hafi haft afgerandi áhrif á þróun löggjafar
víðs vegar, þar með talið á lög alþjóðlega lagakerfisins sem og einstakra ríkja,
ekki síst vegna hnitmiðaðra markmiða sem löggjöfin kveður á um og þeirra al-
mennu lagasjónarmiða sem þar er að finna og varða umhverfismál, m.a. mat á
umhverfisáhrifum og innihald matsskýrslu.
12 Sjá hér C. Wood þar sem hann fjallar um framkvæmdina í Bandaríkjunum. Hann segir á bls. 24
og byggir álit sitt á P. L. Callies: Regulating Paradise: Land Use Controls in Hawaii. University of
Hawaii Press. Honolulu 1984: „NEPA nowhere provides for the termination of a major federal
action because of the environmental consequences, but actions in the courts have stalled or stopped
such projects if their consequences have not been properly documented'f Einnig skal bent á um-
fjöllun S. Westerlund unt þessi atriði í „Genuine Environmental Impact Assessment (EIA) and a
Genuine EIA Concept" í Miljökonsekvensbeskrivning - i ett ráttsligt perspektiv, ritstjóri E.M.
Basse. Nerenius & Santérus Förlag, GAD Jura 1995, Svensk Upplaga, Graphic Systems, Stock-
holm 1997, bls. 101-128.
13 C. Wood, bls. 24.
14 Ibid., bls. 24-27. Wood byggir á W. Dickerson og J. Montgomery: „Substantive scientific and
technical guidance of NEPA analysis: pitfalls in the real world". The Environmental Professional
15: 7-11, 1993.
160