Tímarit lögfræðinga - 01.10.2001, Side 79

anda. Við ákvörðun á hagnaðinum þarf því að greina á milli eiganda og útgef-
anda. Er það til hægðarauka. Hins vegar ber að geta þess að viðskiptin eru sam-
kvæm þar sem samtala hagnaðar eða taps eiganda og hagnaðar eða taps útgef-
anda er ávallt jöfn og 0 kr.
Eigandi
Hjá eiganda kaupvalsréttar telst söluverðið munurinn á markaðsverði hinna
undirliggjandi verðmæta, þegar valréttur er innleystur, og því verði sem eigandi
getur keypt verðmætin á. Þóknunin sem eigandi greiðir fyrir valréttinn telst hins
vegar kaupverðið.
Dæmi 13. Hlutabréfaval (aktieoption). Afhending undirliggjandi verðmæta. A
er eigandi kaupvalsréttar sem veitir honum rétt til að kaupa 1000 hluti í X á genginu
150 af útgefanda. Fyrir það greiðir hann 5.000 kr. í þóknun. Þegar A innleysir
valréttinn er gengi hlutabréfanna komið í 200 og getur hann því keypt 1000 hluti í X
fyrir 150.000 kr. að verðmæti 200.000 kr.
í þessu dæmi er markaðsverðmæti hinna undirliggjandi verðmæta, þegar A
innleysir réttinn, 200.000 kr. Hins vegar þarf hann aðeins að greiða 150.000 kr.
fyrir þau. Hagnaður hans er því (200.000-150.000) - 5.000 = 45.000 kr.
Hjá eiganda söluvals er þessu á hinn bóginn öfugt farið. Þar telst kaupverðið
munurinn á því verði, sem eigandi getur keypt valrétt á, og markaðsverði hinna
undirliggjandi verðmæta þegar hann innleysir réttinn.
Dæmi 14. Hlutabréfaval (aktieoption). Afhending undirliggjandi verðmæta fer
ekki fram. Mismunargreiðsla. B er eigandi söluvalsréttar sem veitir honum rétt til
að selja 1000 hluti í X á genginu 150. Fyrir það greiðir hann 5.000 kr. í þóknun.
Þegar B innleysir valréttinn er gengi hlutabréfanna komið í 100 og getur hann því
krafist sölu á 1000 hlutum í X fyrir 150.000 kr. að verðmæti 100.000 kr.
í þessu dæmi getur eigandi keypt hin undirliggjandi verðmæti á 150.000 kr.
Við innlausn er markaðsverð þeirra hins vegar 100.000 kr. Hagnaður telst því
(150.000 - 100.000) - 5.000 = 45.000 kr.
Utgefandi
Þóknunin sem útgefanda hlotnast fyrir valrétt telst söluverð hans. Um kaup-
verðið gilda hins vegar hliðstæðar reglur og söluverðið hjá eiganda.
Við kaupval telst kaupverðið því jafnt og munurinn á markaðsverði hinna
undirliggjandi verðmæta þegar eigandi innleysir valrétt sinn og þess verðs sem
hann á rétt til að kaupa verðmætin fyrir. Þetta er sú fjárhæð sem hann verður að
inna af hendi ákveði eigandi að nýta sér valrétt sinn og krefjast mismunar-
greiðslu. Við söluval er þessu hins vegar öfugt farið. Þá verður útgefandi að
sætta sig við að þurfa að kaupa hin undirliggjandi verðmæti af eiganda á hærra
verði en markaðsverð þeirra hljóðar. Telst kaupverðið því munurinn á því verði
227