Dvöl - 01.04.1941, Page 67

DVÖL
145
XJt gyömlnm kvæftasy r p uin
VI. .Ióii Þorláksson
13. des. 1744 - 21. okt, 1819
Tekið lielir Mnmnn Sveinn í Dal
Jón Þorláksson var fæddur í Selárdal
í Arnarfirði, þar sem faðir hans og föður-
faðir höfðu verið prestar. Þegar hann var
fárra ára, var faðir hans settur af prest-
skap fyrir að hafa verið ölvaður við
messugerð; fór þá fjölskyldan á hrakhóla
um stundarsakir. Jón útskrifaðist úr Skál-
holtsskóla 1763 með miklu lofi. Var hann
síðan amtmannsskrifari nokkur ár, unz
hann fékk embætti. Eftir tveggja ára
prestsþjónustu varð honum sú óvirðing að
geta barn með ríkri bóndadóttur, er hann
ekki fékk að eiga, sökum ofríkis for-
eldra hennar. Missti hann þá embætti.
Stuttu síðar fékk Jón uppreisn og annað
embætti. En á fyrsta embættisári sínu átti
hann annað barn með stúlku sinni, en
fékk hennar ekki að heldur, og missti
prestsembættið. Pór Jón þá til Hrapps-
eyjar og vann þar við prentverkið hjá
Boga Benediktssyni. Kvæntist hann dótt-
úr Boga og reistu þau bú upp á Fells-
strönd. Bjuggu þau þar nokkur ár, við
basl og stirt samkomulag.
sitt í höndunum og þrýsti þvi að
líkama sínum, án þess að bragða
á því. Undarleg magnleysistilfinn-
ing kom yfir hana. Ó, hvað þetta
brauð var fallegt og gott. Hún
horfði lengi út yfir fljótið. Nú var
hún ekki hrædd við það lengur.
Þau höfðu aftur fengið brauð.
„Ameríka“, hvíslaði hún lágt.
.,Því nafni skal ég aldrei gleyma.“
Þá var það, að Árni biskup Þórarinsson
útvegaði Jóni uppreisn í annað sinn, og
tveim árum síðar fékk hann embætti að
Bægisá í Öxnadal, og átti hann að koma
þangað til þjónustu þegar á sama hausti.
Ekki hafði konungsnáðin verið svo full-
komin, að honum væri leyfilegt að vera
prestur á ættarslóðum sinum, heldur varð
það að vera í Hólabiskupsdæmi. Mun hon-
mn þá hafa verið þungt í geði, er hann
hugleiddi þau margháttuðu umskipti, er
framundan lágu, eins og vísur þær benda
til, er hann orti síðustu nóttina á heimili
sínu.
Ekki vildi kona hans fylgja honum í
útlegð þessa, og naut hann hennar ekki
við framar né neins af því, er hann skildi
við í Galtardal. Tók hann sig upp frá
konu, dóttur og búi sínu og lagði land
undir fót norður yfir heiðar, slyppur og
snauður, með poka léttan á baki og þunga
byrði fjölþættrar reynslu. Þá var hann 44
ára gamall.
Eftír það þjónaði séra Jón Bægisá í 31
ár og bjó hann þar með ráðskonu, til þess
tíma, að hann dó, 21. október 1819, rétt
að kalla hálfáttræður að aldri.
Mikils þótti samtíðinni vert um skáld-
skap séra Jóns, og var skynbærum mönn-
um vel ljóst, að hann var höfuðskáld sinn-
ar tíðar. Eggert Ólafsson dó 1768, á önd-
verðum manndómsárum Jóns, áður en
hann var orðinn þekkt skáld. En nokkrum
árum síðar komu á prent í Hrappsey ljóð
eftir Jón, og þýðingar á Túllins-kvæðum,
og frá þeim tíma var hann þjóðskáld
landsins, allt til dánardægurs. Síðasta ár-