Dvöl - 01.04.1941, Blaðsíða 78

156
DVÖL
Allt o{s? ekkert
Svíinn Carl von Linné er einn merk-
asti náttúrufræðingur, sem uppi hefir
verið. Hann var prestssonur frá Smá-
löndum, fæddur í byrjun 18. aldar.
Hann nam náttúrufræði og læknisfræði
við Uppsalaháskóla. Gerðist hann brátt
mikill lærdómsmaður i fræðum þessum
og varð prófessor og afburða kennari. Það,
sem mest hefir valdið því, að nafn hans
hefir geymzt sem eins merkasta vísinda-
manns, er uppgötvun hans á skyldleika
lesandanum skýra mynd af landi og þjóð
— en þó einkum af sálarlífi sögupersón-
anna. — Ég hygg, að fáir, sem bókina lesa,
muni gleyma Barböru, konunni, sem er
svo gjörn til synda, en er eigi að síður
gædd mörgum hinum beztu eiginleikum.
Sama gildir um séra Pál, manninn, sem
sér hamingjuborgir sínar brenna og lætur
bugast vegna ofurástar. Það, sem mér
finnst mest snilld þessarar bókar, er,
hversu hverfulleiki lífshamingjunnar kem-
ur þar skýrt í ljós. Sumum kann að virð-
ast, að hún sé fyrst og fremst lýsing á
syndum og nautnum. Slíkur dómur væri
eigi réttmætur. Þetta er sorgarsaga —
sorgarsaga hins daglega, mannlega lífs.
Aðalsteinn Sigmundsson hefir íslenzkað
bók þessa á vandað mál, og ytri frágang-
ur allur er með ágætum.
Með útgáfu á „Far, veröld, þinn veg“, er
unnið þarft verk af þýðanda og útgefanda
til þess að kynna hér færeyskar bók-
menntir. Slíkt er vel farið Færeyingar eru
frændþjóð vor, sem á sér merkilega
menningarsögu. Mættum við gjarna gefa
þeim meiri gaum en tíðkazt hefir til þessa.
Það væri æskilegt, að íslendingum gæfist
kostur á að kynnast færeyskum bók-
menntum betur en nú er. Þær eru þess
vissulega verðar. H. S.
jurtanna og hvernig þær skiptast í ætt-
kvíslir, og síðan hin latneska nafngift
hans á jurtunum, sem helzt enn þann dag
í dag um allan hinn menntaða heim.
Árið 1937 var nær helmingur alls út-
flutningsverðmætis Svíþjóðar timburvörur,
pappír og trjákvoða, enda er Svíþjóð skóg-
land mikið. Verðmæti þessi voru óþekkt
fyrir nokkrum áratugum og fékk þá skóg-
urinn að vaxa í friði, fúna og falla, án
þess að hann yrði að notum til annars en
eldsneytis og húsasmíða i landinu.
Forfeður vorir, einkum skáldin, köll-
uðu sólina álfröðul (álfur, er merkir „hinn
hvíti“, sbr. álft og latneska orðið albus),
eygló (ávallt glóandi), fagrahvel, geisla,
ifröðul (if merkir baug og ifröðull er því
sólarbaugur, sbr. ifi og ifill, sem er hauks-
heiti og ifingur, sem er höfuðdúkur eða
höfuðbindi), leiftur, ljósfara, líknskin,
röðul og sunnu. Tungl nefndu þeir ártala
(sem telur árin), fengara (grískt orð, fen-
garion, sem þýðir tungl og ber þvi vott um
grísk menningaráhrif á forsögulegum tím-
um) glám (hið föla andlit, sbr. nýnorska
glaam, sem merkir mann með holar kinn-
ar og starandi augu, mann, sem er fölur
í framan), mána, miðgarð, mulinn og myl-
inn (sem er líklega sama orðið og latneska
orðið mulleus, sem þýðir rauðleitur, pur-
puralitaður), skarm (sem er sama og
sænska orðið skárm, bjarmi, skin), skin,
skjalg (merkir skáhallur, krókóttur, sbr.
þýzka orðið schielen, og á því við vaxandi
eða minnkandi tungl), skrám (sbr. ný-
norska orðið skraama, leiftra, Ijóma og
hin íslenzku skrámleitur, afskræma),
skyndi (sá, sem hraðar för sinni), skýði
(sbr. skjóða) og æki (sbr. aka).