Uppeldi og menntun - 01.01.2008, Blaðsíða 16

KENNARAMENNTUN Á T ÍMAMÓTUM – FRÁ JAÐR I AÐ M IÐ JU
16
ákveðin viðurkenning á því að skóla- og menntamál eru nátengd efnahagslegri vel-
ferð þjóða. Þetta varð mikil bylgja sem fór víða um lönd. Miklu fjármagni var veitt inn
í menntakerfi þjóðanna og meira að segja var tekinn hluti af fjárveitingunni sem ætluð
var til varnarmála í Bandaríkjunum og varið til menntamála. Hér heima voru það
Wolfgang Edelstein og Andri Ísaksson sem lögðu drögin að endurbótum á íslenskum
skólum með tilstilli skólarannsóknadeildarinnar. Grunnskólalögin 1974 voru þáttur í
þessu umbótastarfi.
Í skólarannsóknadeildinni var ákveðin aðferðafræði við lýði sem var í takt við
straumana erlendis frá. Skólunum skyldi breytt með því að endurskrifa námskrár og
námsefni. Síðan átti að þjálfa kennarana til að kenna hið nýja námsefni og þannig átti
að breyta skólunum. Þessi nálgun olli hugmyndafræðilegum átökum að því er ég tel.
Sumum fannst að þarna væri of mikið treyst á tæknilausnir og voru vantrúaðir á að
hægt væri að endurbæta skólana með tæknibrellum eins og haft var á orði. Broddi,
rektor Kennaraháskólans, áleit til dæmis að betri leið væri að efla kennara, gera þá að
betri fagmönnum sem á sjálfstæðan hátt gætu síðan orðið breytiafl. Ég álít að þetta hafi
valdið því að Kennaraháskólinn var um tíma (10 ár eða svo) talsvert utan við þessa
þróun í skólamálum sem skólarannsóknadeildin hafði forystu um. Mig grunar einnig
að þessi átök hafi haft þau áhrif á Brodda að hann ákvað að hætta svo snemma sem
hann gerði. Hann var einnig örþreyttur, því að í raun og veru var hann þvingaður til
þess að gera Kennaraskólann að almennum framhaldsskóla til að taka við öllum þeim
fjölda framhaldsskólanema sem kom með „baby boom“ kynslóðinni eftir stríðið.
En auðvitað breyttust viðhorf um leið og verið var að endurmennta kennarastétt-
ina og einnig féll þetta saman við aðrar hræringar í samfélaginu, sem komu meðal
annars frá hinum Norðurlöndunum. Þetta voru hugmyndir um að börnum í skóla
ætti ekki að raða í bekki eftir getu, heldur ætti að blanda nemendahópum og skólinn
ætti að vera fyrir alla. Á ensku var þessi stefna kölluð „comprehensive school“ og er
hugmyndin á bak við grunnskólalögin 1974. Sama hugmyndafræði liggur að baki fjöl-
brautaskólunum. Á þessum tíma merkti „skóli fyrir alla“ ekki það sama og nú, þegar
hugtakið er notað yfir „inclusion“. Það var til dæmis ekki reiknað með að fötluð börn
ættu að vera samskipa öðrum börnum í skóla.
Breytingatímar
Ulf Lundgren, sænskur prófessor, rekur umbótastefnu í skólamálum til hugmynda
í vestur-Evrópu í lok stríðsins um að bæta þyrfti skólana, ekki einungis í efnahags-
legum tilgangi, heldur til þess að fólk lifði heilbrigðara lífi og þyrfti aldrei framar að
upplifa stríðshörmungar.
Annars má segja að hér á Íslandi hafi allt verið í rólegheitum miðað við það sem
var að gerast í stúdentauppreisnum úti um allan heim, þegar ungt fólk geymdi Rauða
kverið við hjartastað. Smábrot af þessum byltingaranda skilaði sér seinna inn í Kenn-
araháskólann þegar Loftur Guttormsson og fleiri kennarar skipulögðu þemanám
vegna þrýstings frá nemendum.
En pólitíkin var samt hörð á þessum árum og sumum fannst skólarannsóknadeildin býsna róttæk og í fjölmiðlum var hún jafnvel kölluð kommúnistahreiður. Svo fékk