Uppeldi og menntun - 01.01.2008, Blaðsíða 71

71
vALGERÐUR MAGNÚSDÓTTIR, ANNA ÞÓRA BALDURSDÓTTIR
c) örvun hans til framkvæmda og d) hvernig hann telur frammistöðu sína verða
(Bandura, 1994). Woolfolk Hoy (2004), sem lagað hefur kenningar Bandura að kenn-
urum og er annar höfundur spurningalistans um faglegt sjálfstraust sem notaður er
í rannsókn þessari, leggur sömu áherslu á mat einstaklingsins sjálfs á getu sinni til
að inna af hendi tiltekið verkefni við ákveðnar aðstæður. Það sé því hvorki þann-
ig að aðrir séu að meta getu hans né að faglegt sjálfstraust hans sé óbreytt ef breyt-
ingar verða hjá honum í starfi. Reyndur kennari, með gott faglegt sjálfstraust í þeim
námsgreinum sem hann hefur jákvæða reynslu af að kenna, hefur ekki, án æfingar
og jákvæðrar reynslu, sama faglega sjálfstraustið í annarri kennslu. og það er ekki
víst að faglegt sjálfstraust hans sé jafn gott í því að stjórna nemendum og það kann að
vera í kennsluaðferðum sem slíkum. Þegar einstaklingur/kennari hefur gott faglegt
sjálfstraust verða markmið hans háleitari, ótti hans við mistök verður minni og hann
finnur nýjar leiðir ef honum finnst eldri aðferðir ekki duga. Þegar einstaklingur hefur
lítið faglegt sjálfstraust gagnvart einhverjum verkefnum er viðbúið að hann sneiði hjá
þeim eða gefist auðveldlega upp þegar eitthvað bjátar á.
faglegt sjálfstraust verður til eftir fjórum leiðum (Bandura 1997; Woolfolk Hoy og
Burke Spero, 2005). Sú þýðingarmesta er reynsla af að vinna verkefni, í þessu tilviki
að sinna ákveðinni kennslu, sem skapar leikni kennarans. Þar á við máltækið um að
æfingin skapi meistarann, og því jákvæðari árangur sem er af æfingunni þeim mun
meiri meistari verður sá sem æfir sig. Góður árangur byggir upp sterka tilfinningu
fyrir því að geta innt verkefnið vel af hendi en mistök grafa undan henni. Það gerist
sérstaklega í byrjun, áður en tilfinning fyrir getu hefur fest sig vel í sessi. Einnig skiptir
máli að þyngd verkefna sé stigvaxandi meðan faglegt sjálfstraust er að byggjast upp,
því mistök höggva fyrr skarð í faglegt sjálfstraust sem orðið hefur til með lítilli fyr-
irhöfn en það sem meira hefur verið haft fyrir. Í öðru lagi verður faglegt sjálfstraust
kennarans til með því að hafa góðar fyrirmyndir í kennslu. Því meiri sem samsömun
hans er við fyrirmyndirnar og því betri sem frammistaða þeirra er, þeim mun sterkari
eru áhrifin. Þriðja leiðin byggist á sannfæringarkrafti þeirrar hvatningar og staðfest-
ingar á færni sinni sem kennarinn fær. Það er því mikilvægt að hrós og hvatning sem
hann fær sé sett fram af einlægni og með rökstuðningi, þannig að hann eigi sem auð-
veldast með að trúa því sem sagt er við hann. Í fjórða lagi byggist faglegt sjálfstraust
á innri upplýsingum, þ.e. líkamlegu og tilfinningalegu ástandi kennarans. Líkamleg
kvíðaviðbrögð, svo sem hraðan hjartslátt og svita í lófum, túlkum við sem merki um
getuleysi okkar þegar við stöndum frammi fyrir ögrandi verkefnum, og ef kvíði og
áhyggjur verða sterk minnkar faglegt sjálfstraust okkar.
Tschannen-Moran, Woolfolk Hoy og Hoy (1998) settu fram líkan sem sýnir á ein-
faldan hátt hringrás faglegs sjálfstrausts. Mat kennara á faglegu sjálfstrausti sínu end-
urspeglar samspil á persónulegu mati hans á því hvað gerir kennslu erfiða og faglegu
sjálfstrausti hans gagnvart kennslu. Margir þættir hafa áhrif á hvernig hann metur
frammistöðu sína. Má þar nefna faglegt sjálfstraust hans, markmið, fyrirhöfn við að
ná markmiðunum og seigla hans þegar hann mætir erfiðleikum. Þessir hringrásareig-
inleikar valda því að lítið faglegt sjálfstraust leiðir til minni viðleitni til góðrar frammi-
stöðu, minni seiglu og þar af leiðandi slakari frammistöðu. Það gagnstæða á sér stað
hjá kennurum sem hafa gott faglegt sjálfstraust.