Morgunn - 01.06.1953, Síða 77

MORGUNN
71
væri, að það líf, sem vér þekktum, hefði fyrir tilstilli
ákveðinna vaxtarlögmála þróazt fram á óralöngum tíma,
upp úr hinum óbrotnustu lífsgervum allt fram til hinnar
fullkomnustu lífveru, sem vér þekktum — mannsins. Hug-
myndin um einhvern skapara, sem standi á bak við alla
þessa þróun, væri á engan hátt fallin til að gera lífið og
tilveruna auðskildari fyrir oss. Því að vér stæðum þá
jafnskjótt andspænis þeirri spurningu, hvernig sá Guð
hefði orðið til.
Vér skulum byrja á því að staðnæmast við þessa rök-
semd, og íhuga, hvort hún þarf að valda oss nokkrum
erfiðleikum. Hún er reist á þeirri hugmynd, að einhver
fyrsta orsök — einhver fyrsti aflvaki að framvindu til-
verunnar hafi hlotið að verða til. Verða til úr hverju?
Úr engu. — En slíkt er bara ekki hugsanlegt. Slíkt stríðir
algerlega á móti þeirri reynslu, sem vér höfum öðlazt um
tilveru og eðli orkunnar, og þá ekki síður á móti rökréttri
hugsun. — Það er til veruleiki, sem vér hljótum að játa
að hafi aldrei orðið til, vegna þess, að hann hlýtur alltaf
að hafa verið til. Þar á meðal er tíminn og námið. Og þar
á meðal er undirstaða eða aflvaki tilverunnar — hin
fyrsta orsök — Guð. Það er óhugsandi annað en að sá
veruleiki hafi alltaf verið til, af þeirri einföldu ástæðu,
að það er ekki hugsanlegt, að hann hafi nokkru sinni orðið
til. Það stríðir ekki á móti rökréttri hugsun, að aflvaki
framvindunnar hafi alltaf verið til — ekki fremur en til-
vist eilífs tíma og rúms gerir það. En hitt fer algerlega í
bága við rökrétta hugsun, að jafnvel hin minnsta efnis-
ögn eða krafteining hafi geta orðið til án orsakar eða til-
stuðlunar.
Þá er vér erum komin að þeirri niðurstöðu, að undir-
staða eða aflvaki framvindunnar hafi alltaf hlotið að ver-a
til, liggur næst fyrir að reyna að gera sér í hugarlund,
hvers eðlis þessi aflvaki muni vera. — Þeim, sem eru
ánetjaðir efnishyggjunni, er tamast að hugsa sér undir-
stöðu tilverunnar sem einhvers konar lífvana efnis- eða