Faxi - 01.12.1984, Qupperneq 7

Titilblad hinnar veglegn Biblíu Guðbrands Þorldkssonar, sem var 1584fullprent-
ud (Hólaprentsmiðju.
um orðréttar setningar að ræða,
þá er ómurinn frá honum þráfald-
lega mjög skýr. Þegar Guðbrand-
ur biskup settist á Hólastól var
honum frá upphafi ljóst, að til
þess að takast mætti að rótfesta
hinn nýja sið í meðvitund manna,
þyrfti að veita bæði kennimönn-
um og alþýðu næga fræðslu um
hin helgu sannindi trúarinnar eft-
ir evangelískri kenningu. I þeim
efnum var fáfræðin erfiðasti
þröskuldurinn. En eins og til hag-
aði í hinu mikla strjálbýli hér á
landi, varð þessu takmarki best
náð með því að gefa út góð, upp-
byggileg og fræðandi rit. Þess
vegna réðst Guðbrandur í að
kaupa hið áðurnefnda prentverk
Jóns Matthíassonar á Breiðabóls-
stað. En það hefir hann vafalaust
kynnt sér vandlega þann tíma
sem hann sjálfur var þjónandi á
Breiðabólstað, eftir lát síra Jóns
svenska.
Þetta prentverk, sem frá upp-
hafi mun hafa verið ærið fjöl-
skrúðugt og án efa orðið úr sér
gengið þegar Guðbrandur kom til
skjalanna, fékk hann með aðstoð
Páls Sjálandsbiskups, hollvinar
síns, endurbætt og aukið svo, að
hann gat notað það og komið í
framkvæmd áformum sínum um
útgáfu góðra bóka til fróðleiks og
leiðbeiningar, bæði alþýðu og
prestum.
í kirkjusögu Finns biskups
Jónssonar eru taldir upp 85 bóka-
titlar, sem Guðbrandur biskup
gaf út. Fullyrða má, að þar komi
ekki öll kurl til grafar, þó að flest
sé fram talið. Auk þess voru end-
urprentaðar a.m.k. 27 bækur,
þannig að alls hafa prentgripir frá
prentsmiðju Guðbrandar verið
112, — og þó sennilega nokkru
fleiri. Er hér um ótrúlegt afrek að
ræða, þegar aðstæður allar eru
hafðar í huga.
Fyrsti prentarinn, sem Guð-
brandur hafði í þjónustu sinni,
var Jón Jónsson frá Breiðabóls-
stað, sonur áðurnefnds Jóns
Matthíassonar. Ilefir hann vafa-
laust numið prentlistina hjá föður
sínum. Fyrsta bókin sem Guð-
brandur lét prenta, var „Lífsins
vegur“ eftir Níels Hemmingsen
kennara hans og vin frá námsár-
unum.
Bókin var þýdd af biskupi sjálf-
um og er ekki ósennilegt, að hann
hafi valið hana til þess að auðsýna
höfundi þakklæti sitt og votta
honum virðingu sína og vináttu.
Kom bókin út í árslok 1575. Eftir
það rak hver bókin aðra, — og liðu
fá ár svo, að ekki kæmi einhver
bók út næstu 50 árin, nema á
meðan prentun Biblíunnar stóð
yfir, þá varð nokkurra ára hlé.
Tvímælalaust má telja prentun
Biblíunnar meginafrek Guð-
brandar biskups í bókagerð hans,
og mun það halda uppi nafni hans
á meðan kristin þjóð byggir þetta
land. Eins og frá var greint í upp-
hafi var hún fullprentuð, sam-
kvæmt eigin vitnisburði, hinn 6.
júní 1584. Reyndar má geta þess
að ég hefi í fórum mínum aðra
heimild, alltrausta að því er ætla
mætti, sem telur útgáfudaginn
ekki 6. heldur 29. júní. En rök
fyrir þeirri staðhæfingu hefi ég
hvergi getað grafið upp.
Talið er að prentun Biblíunnar
hafi tekið allt að tveimur árum og
að sjö menn hafi unnið að verkinu
— undir yfirumsjón biskups. Er
það ótrúlega skammur tími —
enda mun ekki hafa verið slegið
slöku við. Guðbrandsbiblía er
1242 blaðsíður. Upphafsstafir
eru yfirleitt útskornir, sumir af
Guðbrandi sjálfum að því er talið
er. 29 myndir eru í bókinni og
myndskreytingar á þremur titil-
síðum hennar, auk þess sem
fremsta titilblaðið er prentað í
tveimur litum, rauðum og svört-
um. Hluta af upplaginu sendi
biskup utan til bókbands, en síð-
ar fékk hann erlendan bókbind-
ara, danskan eða þýskan, Jurin
að nafni, hingað til lands til að
halda verkinu áfram. Hann
kenndi fyrsta íslenska bókbind-
aranurn eftir siðbót — Jóni Arn-
grímssyni, og lauk, Jón við að
binda það sem eftir var af upp-
laginu.
Að ytra útliti er Guðbrandsbibl-
ía stórglæsilegt verk. Letrið er
skýrt og bandið hið fegursta. Fag-
urkerar í hópi hinna bókfróðustu
manna fullyrða að Guðbrands-
biblía sé tvímælalaust fegurst
allra bóka, sem út hafa komið á
Islandi.
Talið er nokkurn veginn víst að
JÓLASÖNGVAR
f KEFLAVÍKURKIRKJU
Sunnudaginn 16. des. verðajólasöngvaríKeflavíkurkirkjuogheijast
þeir kl. 15.
Eins og á fyrri aðventu og jólasöngvum verður nú um að ræða íjöl-
breyttan söng og hljóðfæraleik, er veita á birtu og yl í hjörtu bæjarbúa
í skammdeginu.
Kór Keflavíkurkirkju mun syngja nokkra jóla- og aðventusöngva. Þá
munu nemendur úr Tónlistarskóla Keflavíkur leika bæði einleik og
samleik og einsöngvarar syngja einir og saman nokkur lög. Má þar
nefna þá félaga Sverri Guðmundsson, Stein Erlingsson og Guðmund
Ólafsson, en þeir eru allir félagar í Kór Keflavíkurkirkju.
Þá mun Kvennakór Suðumesja syngja undir stjóm Guðrúnar S. Frið-
bjömsdóttur og Bamakór Keflavíkurkirkju mun einnig syngja nokkur
lög.
Umsjón og stjórnun tónleikanna annast organisti kirkjunnar, Siguróli
Geirsson. Verið öll hjartanlega velkomin.
FAXI-263