Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Blaðsíða 90

IÐUNN
Ritsjá,
Agúst Bjarnason: Himingeimurinn. Akureyri 1926.
Þessi bók er um 190 síður 1 Iðunnar-broti, og skiftist hún í 20
sjálfstæða kafla, auk inngangsorða og eftirmála.
Höfundurinn hefir stuðst við þýzkar bækur, sem hann nefnir í
formála, og er hin yngsta frá 1917. — Stjörnufræðin hefir nú tölu-
vert þokast áfram þessi síðustu 10 ár, en höfundur hefir falið
Steinþóri Sigurðssyni stud. mag., handrit sitt til lesturs. Stundar
hann nám í stjörnufræði við háskólann í Kaupmannahöfn. Hefir
höfundur þannig viljað komast hjá, svo sem í hans valdi stóð, að
villur slæddust inn 1 ritið.
Bókin fylgir sögulegum þræði, og lýsa fyrstu kaflar hennar
athugunum fornþjóða og hugmyndum þeirra um himin og jörð.
Því næst er getið æfiatriða og afreksverka ýmsra mikilla stjarn-
fræðinga, þeirra sem lögðu undirstöður að stjarnfræði nútímans.
Þá eru kaflar um fjarlægðir stjarna og göngur í rúminu. Taka þá
við kaflar um helztu áhöld, sem höfð eru til þess að kanna með
stjörnudjúpin. Er þeim vel lýst, bæði með beinum orðum og sam-
líkingum. Síðustu kaflar fjalla um þróun sólstjarna og Vetrarbraut-
ina, og enda þeir á afarhæpinni getgátu um sköpun og skipulag
Vetrarbrautar vorrar. Talar að vísu höfundur fyrir annara munn,
en þess er naumast að vænta að lesin verði sköpunarsaga Vetrar-
brautar, meðan engin fullnægjandi Iausn er fengin á uppruna sól-
kerfis vors, né heldur annara einstakra sólkerfa.
Nýyrði eru mörg í þessari bók og eru flest mjög vel samin.
Nefna má orðin „þyrilþoka" (e. spiral nebula) og „viðvik“ (e-
parallax) sem ágæt dæmi af nýyrðum höfundar.
Mikið er og af fögrum orðum og samlíkingum í riti þessu, en
eigi verður þó með sanni sagt, að bókin sé í heild sinni rituð vel,
og eigi nær höfundur í ritsnild sinni þangað með tær, sem Helgi
Péturss hefir hæla. — Höfundur skopast að „Lífgeislan" hans og
telur hana heimsku og barnaskap. Hefði höfundur betur látið ógert
að hvepsa þenna andans mann, og eina heimspeking af Guðs náð,
sem ísland hefir átt, síðan þá leið Brynjólf og Björn.