Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Blaðsíða 42

36
Andinn frá Worms og örlög hans.
IÐUNN
heim. Þó sjá menn sér ekki fært að slá því föstu, að
svona skuli hann altaf vera, enda eru þar margir hlutir
á hverfanda hveli, og nýjar uppgötvanir og ný heilabrot
breyta honum frá degi til dags. I gegnum þetta er
okkur farið lærast að sætta okkur við það, að það muni
vera eyður iniklar í þekkingu okkar. Nú ganga menn
út frá því sem sjálfsögðu, að maður lesi varla nokkurt
rit um heimspekileg efni, svo að ekki mæti manni þar
eitthvað, sem kemur í bága við lífsskoðun manns, og
kippa nú fáir sér upp við slíkt. Nú aflar varla nokkur
sér heilsteyptrar lífsskoðunar, nema hann leggi þar sjálfur
hönd að verki. Hann kemst ekki hjá því að lesa og
hlusta á sitt af hverju ósamstætt um þau efni. Úr því
verður hann að vinna með samvizku sína að leiðarljósi.
í þessum skeikula heimi verður það þó helzt hún, sem
maður vill eitthvað reiða sig á.
Og að síðustu: Hvernig fáum við skýrt það, að liðnar
aldir skyldu nokkurs geta metið orðin, sem Lúther mælti
á ríkisþinginu í Worms, svo fjarri sem þær hafa verið
því að skilja anda þeirra? Skýringin skilst mér að muni
vera þessi: Þótt menn hafi ekki getað skilið og tileinkað
sér anda þeirra orða, þá hafa þeir þó séð, að af þeim
lagði bjarma, svo sem þar logaði upp af dýrum málmi.
Mennirnir hafa ekki séð sér fært eða fundið sig knúða
til að grafa eftir þeim málmi, sem þar logaði af. Okkar
kynslóð hefir farið lengst í því og ef til vill íslendingar
fremur öðrum Evrópuþjóðum. Þó skulum við minnast
þess, að mest er það neyðin, sem knúð hefir til þess.
Gömul átrúnaðargoð hafa ekki staðist í eldraun rann-
sóknanna og fyrir það hefir margur verið knúður út í
mikla andlega baráttu. Og þegar það uppgötvaðist, að í
hinum gömlu goðum var svikinn málmur, þá fundu menn