Frjáls verslun - 01.02.2003, Blaðsíða 17

valdaBLOKKIRNAR
1. KOLkrabbinn.
2. S-HÓPurinn.
3. BAUG! feðgar.
4. SAMson.
5. SAMherji og Kaldbakur.
6. KAUPþing banki.
7. ÍSLANDSbanki.
8. LÍ eyrissjóðirnir.
EKKI Á LISTAnum
1. Kenneth Peterson.
2. Þorsteinn Uilhelmsson og Afl.
3. Framtak (EFA og Þróunarfélagið).
4. Jón Ólafsson.
5. Sigurður Gísli og Jón Pálmasynir.
með um og yfir 35% hlut, vegna dreifðrar eignaraðildar.
Atkvæði „hins þögla meirihluta" nýtast ekki vegna þess að
smáir hluthafar láta ekki einu sinni sjá sig á aðalfundum eða
hluthafafundum.
Peningum fylgja völd. Hluthafar í almenningshlutafélögum
hafa völd í samræmi við eign sína. Það er grundvallaratriði í
kapítalísku þjóðfélagi að rétturinn sem fylgir eign sé ekki af
mönnum tekinn. Sá réttur gerir það kleift að halda úti hluta-
bréfamörkuðum og almenningshlutafélögum.
Hafa peningarnir tekið völdin? Umræður síðustu vikna um
valdablokkirnar hafa snúist um það hvort peningarnir hafi
tekið völdin af stjórnmálamönnum. „Peningarnir hafa tekið
völdin. Ekki stjórnmálaflokkar. Ekki kjörnir fulltrúar. Ekki
samtök fólksins. Ekki hinn almenni borgari,“ sagði t.d. Ellert
B. Schram í Morgunblaðsgrein nýlega.
Þá hefur Sverrir Hermannsson, fráfarandi formaður Ftjáls-
lynda flokksins, verið óspar á yfirlýsingar undanfarin ár um
sægreifa og einkavinavæðingu við sölu ríkisfyrirtækja og
sagði td. í nýlegu útvarpsviðtali að setja yrði lög um hringa-
myndun á íslandi. Það þyrfti að koma lögum yfir þá auðhringi
sem hér væru komnir til sögunnar og veija yrði lítil fyrirtæki
gegn ágangi þeirra.
Greinaflokkur Agnesar í Morgunblaðinu um Islandsbanka-
málið virðist hafa skilið eftir þau skilaboð til fólks að nokkrar
valdablokkanna séu strengjabrúður forsætisráðherra og beiti
sér um leið og hann lyftir fingri af ótta við hann.
Að visu eru langflestir á því sem þekkja vel til Islands-
bankamálsins að um algera oftúlkun hafi verið að ræða í
greinarflokki Agnesar um varnarvinnu meirihlutans í Islands-
banka í Straumi og flölskyldunnar í Eyjum vegna TM. Mergur
málsins hafi verið sá að báðir þessir aðilar hafi ákveðið „að
veija peningana sína“ af ótta við að Jón Ásgeir og Þorsteinn
Már myndu „eyðileggja fyrirtækin", kæmust þeir yfir þau,
með þvi að nýta sér þau í eigin þágu og eftir eigin geðþótta til
tjárfestinga. Það myndi aftur leiða til þess að hlutafé annarra í
íslandsbanka, TM og Straumi yrði verðlaust og óseljanlegt.
Að flóknara hafi þetta nú ekki verið.
Sitt sýnist greinilega hverjum um valdablokkirnar, hina
sterku kjölfestuijárfesta í íslensku viðskiptalífi. Iifið er hverfult
og markaðurinn líka, valdablokkirnar geta hæglega horfið eins
og dögg fyrir sólu verði þær sljóar, áhugalausar og svifaseinar.
Hótun um keppni blasir við þeim frá erlendum stórfyrir-
tækjum og lítil íslensk fyrirtæki vilja stækka. Það lifir enginn á
fornri frægð. íslendingar eru í anda sínum frumkvöðlar, sam-
kvæmt nýrri könnun Háskólans í Reykjavík, og alltaf á útkikk-
inu eftir nýjum viðskiptahugmyndum, tækifærum og auðu
rými á mörkuðum. Fyrir rúmum áratug voru hvorki Baugs-
feðgar né félagarnir í Samson auðugir menn. Reynslan sýnir að
skjótt skipast veður í loftí í rekstri fyrirtækja. S3
17